Κείμενο: Κωνσταντίνα Μακρογιάννη
Νεκταρία Καραντζή «Μόνο στη λιτότητα χωράει ο Θεός»
Η Νεκταρία Καραντζή είναι ερμηνεύτρια με θητεία στο χώρο της βυζαντινής και παραδοσιακής μουσικής. Ο κόσμος της βυζαντινής μουσικής την κέρδισε ολοκληρωτικά έπειτα από την προτροπή του Γέροντα Πορφυρίου του Καυσοκαλυβήτου, ενώ μυήθηκε στην παραδοσιακή μουσική χάρη στον κορυφαίο δάσκαλό της Χρόνη Αηδονίδη. Αποτελεί τη μοναδική περίπτωση γυναίκας ψάλτριας στην Ελλάδα. Η φωνή της κινείται στους δρόμους της ελληνικής μουσικής και εκπροσωπεί επάξια τη σύγχρονη γενιά.Θα ήθελα ξεκινώντας να πούμε λίγα λόγια για την παράσταση στο Μέγαρο Μουσικής. Εμφανίζεστε με τον Διεθνούς φήμης πιανίστα Βασίλη Τσαμπρόπουλο. Πώς συναντιούται δύο διαφορετικές μουσικές διαδρομές;
-Η συναυλία μας στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με τον Βασίλη Τσαμπρόπουλο υπήρξε ένα σημείο σταθμός για τη συνέχεια. Ευχαριστούμε από την καρδιά μας τον κόσμο γι' αυτήν τη συγκλονιστική βραδιά που ζήσαμε επί σκηνής μπροστά σε ένα κατάμεστο αμφιθέατρο. Η συγκίνηση και η αγάπη που εισπράξαμε ήταν ανεκτίμητο δώρο, ως ανταπόδοση του κόπου και της αγάπης που αφιερώσαμε για την παρουσίαση αυτού του έργου. Στο Μέγαρο λοιπόν είχαμε την ευκαιρία να παρουσίασουμε το έργο "Ώρες", βασισμένο στο δίδυμο πιάνο - φωνή, με σκοπό να αναδείξουμε το θαύμα που γεννιέται όταν οι δύο μουσικοί δρόμοι της Δύσης και της Ανατολής ενώνονται και συνδιαλέγονται. Αφετηρία αυτού του εγχειρήματος δεν υπήρξε το να παρουσίασουμε τη θέση της βυζαντινής μουσικής στο δέντρο των εθνών, αλλά να αποκαλύψουμε πώς μπορούν Δύση και Ανατολή να διαλεχθούν αρμονικά επί σκηνής, λόγω της κοινής τους αρχέγονης καταγωγής: της Μουσικής του Θεού. Πιστεύω ότι κερδίσαμε το στοίχημα, αν μη τι άλλο, γιατί η παράσταση αυτή, σε αυτούς τους πολύ δύσκολους καιρούς, κατάφερε να κερδίσει τόσο κόσμο, γεμίζοντας ασφυκτικά το χώρο, χωρίς να μετέλθει οποιουδήποτε τεχνάσματος. Αποφύγαμε τα γνωστά μοτίβα των πολυάριθμων χορωδιών, των πολυπληθών μουσικών οργάνων, των video, των ηθοποιών και οποιωνδήποτε άλλων σκηνοθετικών παρεμβάσεων. Υπήρξε μία έντιμη παράσταση. Μόνο το πιάνο και η φωνή. Η λιτότητα σε όλη της τη μεγαλοπρέπεια. Γιατί μόνο στη λιτότητα χωράει ο Θεός.
Πόσο εύκολο ή δύσκολα είναι σύμφωνα με τους κανόνες τις μουσικής να γίνει σύμπραξη βυζαντινών και κλασσικών μελωδιών;
-Ασφαλώς υπάρχει δυσκολία αξεπέραστη στην απόδοση πολλών βυζαντινών δρόμων υπό τους ήχους του κλαβιέ του πιάνου. Ωστόσο όταν έχεις να κάνεις με έναν τόσο σπουδαίο μουσικό, όπως ο Βασίλης Τσαμπρόπουλος, οι δυσκολίες αυτές μοιάζουν εύκολες προκλήσεις. Ο Βασίλης κατόρθωσε μεταφέροντας τους βυζαντινούς ύμνους στο πιάνο και χωρίς να αλλοιώσει σε τίποτα την αυθεντικότητα της ερμηνείας του, να δημιουργήσει τον χώρο και το ύφος μέσα στο οποίο μπορούσαν να αναπνέουν, ακόμα και τις στιγμές εκείνες που δεν μπορούσαν τα πλήκτρα να υπακούσουν στο ασυγκέραστο της βυζαντινής μελωδίας.Πρόσφατα βρεθήκατε σε μία μεγάλη συναυλία της Μονής Αγίας Γεωργίου στα Σκόπια. Μπορείτε να πείτε και για αυτό λίγα λόγια;
-'Eζησα αξέχαστες στιγμές κοντά στους ορθόδοξους αδελφούς μας στα Σκόπια. Ένα κατάμεστο αμφιθέατρο 2.500 ανθρώπων στάθηκε όρθιο για να υποδεχθεί την Ελλάδα και να αναδείξει την αδελφοσύνη μεταξύ των ορθοδόξων λαών. Η πρόσκλησή μου έγινε από τον Γέροντα Παρθένιο. Το έργο του Γέροντα είναι πολυσήμαντο και αξιέπαινο. Με την υποστήριξη του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, του Γέροντα Ελισαίου της Σιμωνόπετρας, του Μητροπολίτη Άνθιμου Θεσσαλονίκης και πολλών ακόμα Αρχιερέων της δικής μας Εκκλησίας, κρατά άσβεστη την Ορθοδοξία στα Σκόπια, παρά τις απίστευτες δυσκολίες, τις συκοφαντίες και τον πόλεμο που έχει δεχθεί. Εύχομαι και επιδιώκω σύντομα στην Ελλάδα να υποδεχθούμε τους εξαιρετικούς συντελεστές της συναυλίας και να τους υποδεχθούμε με την αξιοσύνη και την τιμή που με υποδέχθηκαν, εκφράζοντας την αδελφοσύνη και τον σεβασμό τους στους Έλληνες Ορθοδόξους.
Θα ήθελα να ρωτήσω πως αποκτήσατε τις δικές σας μουσικές γνώσεις;
-Ξεκίνησα τη μουσική στα 9 χρόνια. Από εκείνη την ηλικία σπούδασα παράλληλα τη βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική στη Σχολή της Ιεράς Μητρόπολης Πειραιώς και άρχισα να μαθαίνω πιάνο και τη θεωρία της δυτικής μουσικής. Στην πορεία των ετών η βυζαντινή μουσική με κέρδισε ολοκληρωτικά. Αφορμή για να ξεκινήσω την επαφή με την τέχνη αυτή υπήρξε η προτροπή του μακαριστού Γέροντος Πορφυρίου του καυσοκαλυβήτου, τον οποίο είχα την ευλογία να γνωρίζω από την παιδική μου ηλικία. Στη συνέχεια, το 2003, άρχισα μαθήματα με τον κορυφαίο δάσκαλο της Παράδοσης, Χρόνη Αηδονίδη, στο παραδοσιακό τραγούδι Θράκης, Μικράς Ασίας και Μακεδονίας. Η μαθητεία μου σύντομα εξελίχθηκε, χάριν στη γεναιοδωρία του Δασκάλου μου, σε συνεργασία. Την καλλιτεχνική μου πορεία έως σήμερα την χρωστώ στον άνθρωπο αυτόν. Υποκλίνομαι στο μεγαλείο της τέχνης του, τον ευχαριστώ από την καρδιά μου και εύχομαι να ανταποκριθώ στη μουσική κληρονομιά που μου παραδίδει.
Μπορούμε να πούμε πως η Βυζαντινή μουσική ταιριάζει με την Παραδοσιακή Μουσική;
-Εδώ θα επικαλεστώ τα λόγια του Χρόνη Αηδονίδη που νομίζω πως απαντούν με τον καλύτερο τρόπο στο ερώτημα αυτό. Η ελληνική μουσική μοιάζει με ένα δέντρο με δύο κλώνους. Οι ρίζες του είναι η αρχαία ελληνική μουσική. Το ένα κλωνάρι του η βυζαντινή εκκλησιαστική και το άλλο η δημοτική. Η βυζαντινή μουσική και η παραδοσιακή έχουν περισσότερες ομοιότητας από ότι διαφορές. Η κοινή καταγωγή τους υπαγορεύει το αδιάρρηκτο και το συνεχές της σχέσης τους.
Από όσο γνωρίζω ασχολείστε με την διδασκαλία του παραδοσιακού τραγούδιου; Βλέπετε αρκετούς μαθητές να στρέφονται προς αυτό ή είναι κάτι που εκλείπει; Τι συμβουλές δίνετε στους νέους μαθητές.
-Τα τελευταία χρόνια, ολοένα και περισσότερα νέα παιδιά ασχολούνται με την παράδοση. Και μάλιστα με κατάρτιση, με σεβασμό και με αγάπη. Αυτό είναι ίσως το πιο ελπιδοφόρο μήνυμα που θα μπορούσαμε να έχουμε σε αυτήν την εποχή, τη γεμάτη δυσκολίες. Τόσο τα μουσικά σχολεία όσο και οι πολιτιστικοί σύλλογοι, ανά την Ελλάδα, παράγουν ένα πολύτιμο για την διάδοση και τη διάσωση της παράδοσης έργο. Δεν είμαι το κατάλληλο πρόσωπο να δίνω συμβουλές. Αν όμως ζητηθεί η γνώμη μου, το μόνο που θα πω είναι: όποιος αποφασίσει να ασχοληθεί με την παράδοση, αλλά και με οτιδήποτε άλλο θέλει στη ζωή του, μία είναι η πιο σπουδαία προϋπόθεση: να αγαπά με άσβεστη φλόγα αυτό που θέλει να κάνει. Να το αγαπά πιο πολύ από τον εαυτό του.Θέλω να μιλήσουμε επίσης για τον κύριο Χρόνη Αηδονίδη. Υπήρξατε μαθήτριά του και συνεργαστήκατε μαζί του αρκετές φορές. Περιγράψτε μου αν θέλετε όλη αυτή τη διαδρομή και πόσο σας συγκινεί;
-Το να είμαι μαθήτρια του Χρόνη Αηδονίδη είναι τίτλος τιμής. Πρόκειται για έναν από τους πιο χαρισματικούς ανθρώπους και δασκάλους που έχω γνωρίσει. Η φωνή του ανασύρει μνήμες άλλων καιρών, σα να ζωντανεύουν στο λαρύγγι του όλες οι φωνές, τα συναισθήματα και η ζωή των προγόνων μας. Ο Χρόνης Αηδονίδης είναι αυτό που λέμε "θρύλος" στη μουσική της Ελλάδας. Φωνή και ήθος ασυναγώνιστο. Θυμάμαι ότι τον προσέγγισα την εποχή που δίδασκε στο Ίδρυμα Ζήση στο Χαλάνδρι και ντρεπόμουν τόσο πολύ, ώστε επέλεγα να κάθομαι στα τελευταία καθίσματα της αίθουσας. Όταν τόλμησα να του δώσω τις πρώτες δισκογραφικές δουλειές που είχα κάνει, στο πλάι του Γέροντα Πορφυρίου, με βυζαντινούς εκκλησιαστικούς ύμνους, θυμάμαι ότι είχα μετανοιώσει πολύ και δυσκολευόμουν να πάω στο επόμενο μάθημα στο Ίδρυμα, γιατί θεωρούσα πως ήταν θρασεία η κίνησή μου. Όταν όμως με συνάντησε στο επόμενο μάθημα, δεν θα ξεχάσω ποτέ με πόση αγάπη και συγκαταβατικότητα με πλησίασε ο ίδιος για να μου πει τη γνώμη του σε όσα άκουσε. Εκεί ήταν που έλαβα την πρώτη συμβουλή από το στόμα του. Μου είπε: "Έχεις ωραία φωνή και ψάλλεις όμορφα και απλά. Έτσι θέλει η βυζαντινή μουσική. Απλότητα και κατανυκτικότητα. Αν όμως θέλεις να ασχοληθείς με το παραδοσιακό τραγούδι, διακρίνω ότι έχεις την ικανότητα, αλλά θα χρειαστείς εξάσκηση στα μελίσματα της φωνής σου. Η παραδοσιακή μουσική θέλει ιδιαίτεραμελίσματα στη φωνή. Αν θέλεις μπορώ να σου τα μάθω". Αυτά τα λόγια σηματοδότησαν τη συνέχεια της πορείας...
Βρισκόμαστε στην Μεγάλη Εβδομάδα. Θέλετε να μου πείτε πώς θυμάστε από παλαιότερα χρόνια αυτές τις μέρες;
-Η περίοδος της Μεγάλης Εβδομάδας είναι η πιο αγαπημένη μου. Στην παιδική μου ηλικία την έχω συνδυάσει με το χωριό του πατέρα μου, τα Βελανίδια Βοιών Λακωνίας, όπου ζούσα τις πιο όμορφες, αξέχαστες και παπαδιαμαντικά κατανυκτικές στιγμές που έχω ζήσει.
Λέμε συνήθως πως το Πάσχα είναι των Ελλήνων. Μπορούν άραγε σε αυτή την δύσκολη εποχή οι Έλληνες να μπουν στο κατανυκτικό κλίμα των ημερών;
-Ειδικά αυτή την εποχή, όπου η παρουσία του Θεού, μέσω της μνήμης του Πάθους του, βρίσκονται στο προσκήνιο, πιστεύω πως είναι η ιδανικότερη για να ζήσουν οι Έλληνες της εποχής αυτής της κρίσης την αληθινή κατάνυξη. Άλλωστε η ζωή καθενός μας, ανεξαρτήτως των οικονομικών και πολιτικών κρίσεων, καλείται να ακολουθήσει την πορεία Πάθους και Ανάστασης που υπέδειξε ο Χριστός. Κλείνοντας να ρωτήσω για επερχόμενες συναυλίες και για μελλοντικά σχέδια.
-Καταρχάς, πρώτα ο Θεός, μέσα στους επόμενους μήνες θα εκδοθεί το πρώτο μέρος του δισκογραφικού μου έργου, αφιερωμένου στην Παναγία, το οποίο αποτελεί το μεγαλύτερο μουσικό έργο για την Θεοτόκο στην Ελλάδα, με πάνω από 70 βυζαντινούς εκκλησιαστικούς ύμνους και παραδοσιακά τραγούδια από όλη την Ελλάδα και τις αλησμόνητές Πατρίδες, αφιερωμένες στη Χάρη Της. Το έργο αυτό θα εκδοθεί από τις εκδόσεις του Ραδιοφωνικού Σταθμού της Εκκλησίας της Ελλάδος. Πέραν αυτού, ετοιμάζουμε με τον Βασίλη Τσαμπρόπουλο, την ηχογράφηση του μουσικού έργου, μέρος του οποίου παρουσιάσαμε στην συναυλία "Ώρες" στο Μέγαρο, η οποία πρόκειται να κυκλοφορήσει από διεθνή δισκογραφική εταιρεία, ενώ καθ' όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού έχουν προγραμματιστεί κάποιες πολύ ιδιαίτερες εμφανίσεις σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, βασισμένες στο δίδυμο πιάνο - φωνή, μαζί με τον Βασίλη, όπου ο κόσμος τη παράδοσης και της βυζαντινής μουσικής θα αναμειγνύεται με τους απόηχους του Μπαχ, του Μπετόβεν και των εμπνευσμένων δημιουργιών του σπουδαίου αυτού μουσικού, που μου κάνει την τιμή να στέκομαι πλάι του. Ασφαλώς το καλοκαιρινό πρόγραμμα θα έχει και αμιγώς παραδοσιακές συναυλίες, με την σύμπραξη δεξιοτεχνών μουσικών της δημοτικής Παράδοσης, επί χρόνια συνεργατών του Χρόνη Αηδονίδη.Σας ευχαριστώ πολύ και εύχομαι καλό Πάσχα.
-Σας ευχαριστώ κι εγώ για τον χρόνο σας! Καλή Ανάσταση!
Πηγή: e-orfeas.gr
