Φυσικά δεν πρέπει να παραβλέψουμε το γεγονός πως το θέμα, όπως και όλα βέβαια, έχει ικανά κατά καιρούς αναλυθεί και περιφραφεί. Το δικό μου παρών εγχείρημα, ο περί λόγου λόγος, δεν προσπαθεί ούτε να συμπληρώσει μα ούτε και να παρουσιάσει κάτι νέο. Απλά ικανοποιεί μία εσωτερική ανάγκη για συνδιαλλαγή με τις Έννοιες.
Ο λόγος, λοιπόν, εκφράζεται με δύο μορφές, γραπτό και προφορικό. Βέβαια αυτό, οι δύο μορφές, δηλαδή, του γραπτού λόγου και του προφορικού λόγου, εν όσω ομιλούμε για τον λόγο ως μέσο επικοινωνίας, στην προσωπική διάσταση, που είναι ο διαλογισμός, και επίσης στην διαπροσωπική διάσταση η οποία είναι η επικοινωνία μας με τους υπόλοιπους ανθρώπους. Και είναι φρόνιμο να κάνουμε τη διάκριση αυτή, του λόγου ως μέσο επικοινωνίας δηλαδή, για το παρών πόνημα, διότι λόγος είναι και οι Έννοιες, οι Ιδέες, μα και κάθε τι οτιδήποτε που είναι δυνατό να λογοποιείτε από το ανθρώπινο λογιστικό, ακόμη και πριν μορφοποιηθεί σε λόγο, στην διαδικασία δηλαδή, της μορφής που έχει η επικοινωνιακή διάσταση του λόγου. Έτσι λοιπόν, ακόμη και μία ασχημάτιστη Ιδέα ή Έννοια, η οποία εν δυνάμει έχει την ιδιαιτερότητα να επιδέχεται την λογιστική επεξεργασία και κατόπιν Ονομασία ή ορισμό της, είναι λόγος. Όπως επίσης έχουμε και τον ενδιάθετο λόγο ο οποίος διακρίνεται κυρίως από την προσήλωση του νου σε κάποιο νόημα και την επίκληση με το λογιστικό και θυμικό του νοήματος αυτού. Πράγματα όμως που δεν θα επιχειρηθούν να εξεταστούν κατά το παρών κείμενο.
Θα ήθελα στο παρών πόνημα να εξετάσουμε το λόγο στην καθαρά επικοινωνιακή του διάσταση. Και να ορίσουμε όσο πιο απλά μπορούμε τη Φύση του. Με όσες, δηλαδή, πιο απλές Ονομασίες και ορισμούς, να περιγράψουμε τη Φύση της Ουσίας του.
Ας ξεκινήσουμε από τη μορφή του προφορικού λόγου. Το κυριότερο χαρακτηριστικό της μορφής αυτής και που κάνει να ξεχωρίζει από την γραπτή μορφή, είναι τα ηχοσύνολα που χειρίζεται ο άνθρωπος με το στόμα και τα μέρη αυτού, τη γλώσσα, δηλαδή, τα χείλη, την στοματική κοιλότητα και λοιπά. Μπορούμε με ευκολία να το διακρίνουμε αυτό προφέροντας μία λέξη ή μια πρόταση. Θα παρατηρήσουμε πως η προφορά δεν είναι τίποτε άλλο παρά η παραγωγή ήχων με το στόμα μας. Θα διακρίνουμε πως κάθε γράμμα μιας λέξης που προφέρουμε είναι ένας ξεχωριστός ήχος. Θα μπορούσαμε στο σημείο αυτό να πούμε, έξω από το χαρακτήρα του παρών πονήματος, πως ο άνθρωπος είναι από τη φύση του μουσικό ον, καθώς για την επικοινωνία του δεν γνωρίζει άλλο τρόπο, παρά την δια της παραγωγής έναρθρων ήχων πραγμάτωση αυτής. Κάτι που μάλλον, δεν ανταμώνουμε στο υπόλοιπο βιολογικό βασίλειο.
Λέγαμε λοιπόν, πως κάθε γράμμα το οποίο χρησιμοποιούμε για να εκφράσουμε, να προφέρουμε, μία λέξη, είναι ένας ξεχωριστός ήχος. Και στο σημείο αυτό διακρίνουμε τη διαφορά με την γραπτή μορφή στην οποία η διαφοροποίηση γίνετε στην κωδικοποίηση του ήχου σε σύμβολο, σε γράμμα. Κι αυτό διότι έχουμε την ανάγκη χάριν του γραπτού λόγου, να μετατρέψουμε τον ήχο σε ένα γράμμα ή σύμβολο. Πως αλλοιώς θα μπορούσαμε να μεταφέρουμε τον ήχο στο χαρτί αν όχι δίνοντάς του ένα χαρακτήρα, ένα σύμβολο; Έτσι τον ήχο Α, του δίνουμε το σύμβολο <<Α>> τον ήχο Β του δίνουμε το σύμβολο <<Β>> και ούτω καθ' εξής, έως να συμπληρώσουμε το αλφαβητό μας το οποίο δεν είναι άλλο παρά 24 ήχοι αποδιδόμενοι με 24 γράμματα, ή αλλοιώς, σύμβολα. Αυτή είναι η μοναδική διάκριση των δύο μορφών του γραπτού από τη μία, κι από την άλλη, προφορικού λόγου. Τα εκφραζόμενα, τώρα, τα Νοήματα, οι Έννοιες και τα Πράγματα τα οποία "μεταφέρονται", τα οποία ορίζονται, από τις δύο μορφές λόγου, είναι φυσικά όμοια.
Γνωστό επίσης είναι, πως δεν υπάρχει καμία αυθαιρεσία στην δημιουργία κατάρτισης του λόγου, είτε στην μία μορφή του είτε στην άλλη, είτε ως αρμονικό ηχοσύνολο είτε ως δια της εκφοράς του στη γραπτή του διάσταση, και για τούτο θεσπίστηκαν οι κανόνες και όλα εκείνα που χειρίζεται η γραμματική, της γλώσσας, διάσταση.
Αν και, τα Νοήματα οι Έννοιες και τα Πράγματα, τα οποία ο λόγος "μεταφέρει" ή δηλώνει, είναι όμοια στις δύο μορφές, γραπτό και προφορικό λόγο, δεν συμβαίνει το ίδιο σε ορισμένες περιπτώσεις όπου ο λόγος μεταβάλλεται. Σύμφωνα με όσα προηγήθηκαν στο παρών κείμενο, μπορούμε να ορίσουμε τα εξής. Οι λέξεις, οι οποίες όπως είπαμε προηγουμένως, στον προφορικό λόγο αποτελούνται από σύνθεση ήχων και στον γραπτό λόγο από σύμβολα-γράμματα, είναι ο κορμός ενός Νοήματος, μιάς Έννοιας, είναι το σώμα, και ψυχή είναι η ίδια η Έννοια. Όμως, με το σώμα και την ψυχή μιάς Έννοιας, όπως τα δίνουμε στην προηγούμενη πρόταση, δεν είναι ο λόγος ολοκληρωμένος. Ο λόγος ολοκληρωμένος είναι, με το πνεύμα που μεταφέρει και εκφάζει το σώμα και η ψυχή της Έννοιας, της οποιασδήποτε Έννοιας η οποία αναφέρεται. Και ως πνεύμα της Έννοιας, είναι αυτό καθ' αυτό η Φύση του Πράγματος που η Έννοια, δια της γλώσσας, ορίζει. Επομένως έχουμε, ως σώμα τη λέξη η οποία εκφράζεται είτε με την παραγωγή και σύνθεση ήχων (προφορικός λόγος) είτε με την εκτύπωση συμβόλων-γραμμάτων (γραπτός λόγος), ως ψυχή την Έννοια που η λέξη θέλει να διατυπώσει, και ως πνεύμα τη Φύση του Πράγματος που η Έννοια θέλει να περιγράψει. Έτσι επικοινωνούμε εξάλλου μεταξύ μας, κατανοώντας την πνευματική Φύση την οποία μια Έννοια μεταφέρει, την οποία Έννοια με σειρά μα πριν από την προηγούμενη διαδικασία, μεταφέρει η λέξη. Η λέξη ως ηχοσύνολο ή ως σύμβολα-γράμματα όπως είδαμε προηγουμένος.
Είπαμε πως η Φύση των Πραγμάτων παραμένει η ίδια είτε στη χρήση της μιάς μορφής λόγου είτε στη χρήση της άλλης. Στη μορφή γραπτού, δηλαδή, και προφορικού λόγου. Μία λέξη και στις δύο μορφές λόγου υποδηλώνει το ίδιο Πράγμα. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με ορισμένες ιδιαιτερότητες με τις οποίες εκφράζεται ο λόγος, και θα ονομάσουμε τις ιδιαιτερότητες αυτές, ως Ιδιώματα του λόγου. Ιδιώματα του λόγου, φερ' ειπείν, μπορούμε να ονομάσουμε τον ποιητικό λόγο, τον επιστημονικό λόγο, τον εκλαϊκευμένο του επιστημονικού λόγου λόγο μα και ορισμένους ακόμη όπως τον μαθηματικό λόγο και άλλους διάφορους. Τα ιδιώματα αυτά έχουν το καθένα το δικό του χαρακτήρα. Έχουν τον δικό τους ολοκληρομένο κορμό. Εμείς ας πάρουμε ως παράδειγμα, για να δείξουμε πότε μεταβάλλεται ο λόγος, τον ποιητικό λόγο.
Ο ποιητικός λόγος, λοιπόν, σε ορισμένες εκφορές του, κάνει τη σύνηθη χρήση Εννοιών για να περιγράψει μία κατάσταση διαφορετική από αυτήν που η Έννοια ή Έννοιες μεταφέρουν. Είναι οι λεγόμενες "παρομοιώσεις", "μεταφορές", "συμβολισμοί" και όλα εκείνα που έχει ανάγκη ο ποιητικός λόγος, είτε για να γίνει ανεξιχνίαστος (για διάφορους λόγους και ειδικές συνθήκες) είτε για να περιγράψει με έμφαση ένα γεγονός, για το οποίο δεν υπήρχε άλλος τρόπος να τονίση την εμφαντικότητα του γεγονότος όπου συνήθως, για τις ανάγκες αυτές, συνοδεύεται και από μία αυξημένη αισθαντικότητα (το περιγραφώμενο γεγονός), και εν γένει, όσων αφορά την μεταβολή του λόγου που εξετάζουμε εδώ, όλα όσα έχει ανάγκη ο ποιητικός λόγος στην παραγωγή του. Έτσι λοιπόν, χάριν λόγου, ας προσθέσουμε προς σαφή κατάληψη του τι εννοούμε περί της μεταβολής του λόγου, στον ποιητικό λόγο, με το παρακάτω, πολύ σύντομο, παράδειγμα.
Ας υποθέσουμε πως ένας δημιουργός περιγράφει ένα δειλινό ή την αυγή της ημέρας. Δεν είναι σπάνιο στην περιγραφή αυτή, να αναφέρεται σε μία βιωματική του διάσταση όμως, αυστηρά εσωτερική. Να περιγράφει δηλαδή, κάποια ψυχική είτε πνευματική του κατάσταση, και το λέω αυτό σημειώνοντάς το, διότι και το δειλινό μα και η αυγή της ημέρας είναι κάτι που βιώνονται, όμως ο ποιητικός λόγος, έχει ορισμένες φορές την ανάγκη, όπως είπαμε και προηγουμένος, να πραγματώνεται με την μεταβολή (όπως την ονομάσαμε) του λόγου, και να κάνει χρήση Εννοιών για να τονίση καταστάσεις ή Πράγματα, διάφορα εκείνων που οι Έννοιες αυτές καθ' αυτές μεταφέρουν. Και στο σημείο αυτό είναι που, προσωπικά εγώ, διακρίνω τη μαγεία του ποιητικού λόγου. Κι αυτό διότι, η μεταβολή του λόγου από τον ποιητικό λόγο, δεν πραγματώνεται αυθαίρετα και όπως τύχει. Ο δημιουργός, ο οποίος θα κάνει χρήση μεταβολής του λόγου, θα πρέπει να "βαφτίσει" με όσο το δυνατό μεγαλύτερη ακρίβεια και πιστότητα, τις Πραγματικότητες που θέλει να περιγράψει στον ποιητικό του λόγο, με Έννοιες που ενώ μεταφέρουν τη Φύση ενός συγκεκριμένου Πράγματος, αυτό όμως μεταφέρει άλλο, στον ποιητικό του λόγο, ο οποίος πρέπει να διακατέχεται με περισσή αισθαντικότητα και σαφήνεια. Ίσως το σημείο αυτό, να είναι και το περισσότερο κοινό και όμοιο, με τη Φιλοσοφία και την φιλοσοφική διαδικασία και λόγο αυτής. Και κάνω αμέσως πριν τη διάκριση του φιλοσοφικού λόγου διότι και αυτός αποτελεί ένα από τα Ιδιώματα, που πριν αναφέραμε, του λόγου.
Ως σύνοψη του παραπάνω κειμένου θέλω να σημειώσω το εξής. Ο λόγος, ως μέσο επικοινωνίας, αποτελείται από τρείς διαφορετικές διαστάσεις. Η μία διάσταση είναι η εξωτερική του μορφή την οποία ορίσαμε ως ηχοσύνολο, στην προφορική εκφορά, και ως σύμβολα-γράμματα στην γραπτή εκφορά και τύπωση. Η δεύτερη, στη σειρά, διάσταση του είναι η εκφραζόμενη Έννοια ή Νόημα. Και η τρίτη του διάσταση είναι η Φύση του Πράγματος, που η Έννοια ή Νόημα, εκφράζει. Έτσι μπορούμε να πούμε, και με τη σειρά που προηγήθηκε, πως η πρώτη διάσταση, του λόγου, είναι το σώμα, η δεύτερη διάσταση είναι η ψυχή και η τρίτη, η Φύση του Πράγματος, είναι το πνεύμα του λόγου.
Επομένως, όταν αναφερόμασται στη Φύση, ή Ουσία, του λόγου, ομιλούμε για μία ολοκληρωμένη και αυτοτελής οντότητα.
Στο σημείο αυτό κλείνουμε το σύντομο αυτό λόγο, για την περί λόγου αναφορά μας.
