Αθήνας Πολιούχος.
Τον σοφόν και μυστιπόλον Ιεράρχην της.
Δωροθέῳ Λειτουργῷ.
Ὁ θεῖος γνόφος ἐστὶ τὸ «ἀπρόσιτον φῶς», ἐν ᾧ κατοικεῖν ὁ Θεὸς λέγεται, καὶ ἀοράτῳ γε ὄντι διὰ τὴν ὑπερέχουσαν φανότητα καὶ ἀπροσίτῳ τῷ αὐτῷ δι᾿ ὑπερβολὴν ὑπερουσίου φωτοχυσίας.
Ἐν τούτῳ γίγνεται πᾶς ὁ Θεὸν γνῶναι καὶ ἰδεῖν ἀξιούμενος, αὐτῷ τῷ μὴ ὁρᾶν μηδὲ γινώσκειν· ἀληθῶς ἐν τῷ ὑπὲρ ὅρασιν καὶ γνῶσιν γιγνόμενος τοῦτο αὐτὸ γιγνώσκων, ὅτι μετὰ πάντα ἐστὶ τὰ αἰσθητὰ καὶ τὰ νοητά, καὶ προφητικῶς ἐρῶν· «Ἐθαυμαστώθη ἡ γνῶσίς σου ἀπ᾿ ἐμοῦ, ἐκραταιώθη, οὐ μὴ δύνωμαι πρὸς αὐτήν».
Ὥσπερ οὖν καὶ ὁ θεῖος Παῦλος ἐγνωκέναι τὸν Θεὸν λέγεται, γνοὺς αὐτὸν ὑπὲρ πᾶσαν ὄντα νόησιν καὶ γνῶσιν, διὸ καὶ ἀνεξιχνιάστους εἶναι τὰς ὁδοὺς αὐτοῦ φησι καὶ «ἀνεξερεύνητα τὰ κρίματα αὐτοῦ» καὶ ἀνεκδιηγήτους τὰς δωρεὰς αὐτοῦ καὶ τὴν εἰρήνην αὐτοῦ ὑπερέχουσαν «πάντα νοῦν», ὡς εὑρηκὼς τὸν ὑπὲρ πάντα καὶ τοῦτο ὑπὲρ νόησιν ἐγνωκώς, ὅτι πάντων ἐστὶν ἐπέκεινα πάντων αἴτιος ὤν.
Ὁ θεϊκὸς γνόφος, τὸ πυκνὸ σύννεφο τῆς ἀπροσίτου γνώσεως τοῦ ἀκαταλήπτου Θεοῦ μας, εἶναι στὴν οὐσία ἕνα ἐκθαμβωτικὸ φῶς, ποὺ δὲν μπορεῖ ἄνθρωπος νὰ τὸ προσεγγίση ἢ νὰ τὸ ἀντικρύση, καθὼς λέγει καὶ ἡ Ἁγία Γραφὴ ὅτι κατοικεῖ ὁ Θεὸς «φῶς ἀπρόσιτον»(1). Ὅποιος, λοιπόν, ἐκλεκτὸς τοῦ Θεοῦ ἄνθρωπος ἀξιώνεται νὰ γνωρίση καὶ νὰ ἰδῆ τὸν Θεὸν εἰσέρχεται σ᾿αὐτὸν τὸν γνόφο, ὁ ὁποῖος εἶναι πυκνὸς καὶ δὲν ἐπιτρέπει τὴν ὄραση, ἀκριβῶς διότι ἔχει μία ἐκπληκτικὴ φαεινότητα καὶ λάμψη καὶ εἶναι ἀπρόσιτος, ἀπροσέγγιστος ἐπίσης, λόγῳ τῆς ὑπερούσιας ἄκτιστης φωτοχυσίας, ἡ ὁποία ἐκπέμπεται σὲ ἀπόλυτο βαθμὸ καὶ ἔνταση ἀπὸ τὴν ἄπειρη καὶ ὑπερβατικὴ Ὑπάρξή Του.
Ἔτσι, λοιπὸν, ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος ἀξιώνεται νὰ προσεγγίση τὸν ὑπερούσιο Θεὸ μέσα ἀπὸ μία ἄφατη ταπείνωση καὶ συντριβὴ καὶ τὴν συνακόλουθη παραίτηση ἀπ᾿ τὸ νὰ βλέπη ἢ νὰ γνωρίζη, εἰσέρχεται πλέον μέσα στὸ περιβάλλον τῆς ὑπερκοσμίου πραγματικότητος, ὅπου πρυτανεύει ὁ Θεός, ποὺ εἶναι πέρα ἀπὸ κάθε γνώση καὶ ἀπὸ κάθε ὄραση, καὶ συνειδητοποιεῖ αὐτὸ ἀκριβῶς, ὅτι μετὰ ἀπὸ ὅλα τὰ αἰσθητὰ καὶ τὰ νοητὰ ὑπάρχει ὁ Θεός, ἀλλὰ ἀξιώνεται νὰ εὑρίσκεται καὶ ὁ ἴδιος μέσα στην έκπαγλη παρουσία Του, καὶ μὲ τὰ λόγια τῆς Ἁγίας Γραφῆς κραυγάζει ἀγαπητικῶς· «εἶναι ἀπίστευτη, εἶναι ὑπερθαύμαστη ἡ γνώση σου Κύριε μέσα μου. Εἶναι τόσο δυνατὴ καὶ συνταρακτική, ποὺ δὲν μπορῶ νὰ τὴν ἀντέξω(2).
Ἔτσι ἀκριβῶς καὶ ὁ θεῖος ἀπόστολος Παῦλος ἐγνώρισε τὸν Θεόν, ὅπως ἀναφέρει ἡ Καινὴ Διαθήκη, συναντῶντας Αὐτὸν καὶ μετέχοντας Αὐτοῦ, πῶς; συνειδητοποιῶντας ὅτι εἶναι πέρα ἀπὸ κάθε νόηση καὶ ἀπὸ κάθε γνώση(3). Γι᾿ αὐτὸ καὶ λέει ὅτι εἶναι ἀνεξιχνίαστοι αἱ ὁδοὶ Αὐτοῦ, οἱ δρόμοι ποὺ ὁδηγοῦν σ᾿ Αὐτὸν καὶ οἱ τρόποι μὲ τοὺς ὁποίους Αὐτὸς ἐνεργεῖ καὶ ἀνεξερεύνητες οἱ βουλὲς καὶ ὅλα ὅσα ῥυθμίζει γιὰ τὴ ζωὴ μας(4) καὶ ἀνέκφραστες οἱ δωρεὲς τῆς ἀγαθότητός Του(5). Καὶ ἡ εἰρήνη ποὺ χαρίζει ξεπερνάει κάθε σύλληψη τοῦ νοῦ(6). Καὶ τὰ λέγει αὐτὰ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ὡς ἄνθρωπος χαρισματικός, ποὺ εὑρῆκε ὄντως Ἐκεῖνον ποὺ ὑπάρχει πάνω καὶ πέρα ἀπὸ ὅλα καὶ γνώρισε Ἐκεῖνον ὁ ὁποῖος βρίσκεται πάνω καὶ πέρα ἀπὸ κάθε γνώση. Διότι ἀπὸ ὅλους καὶ ὅλα εἶναι ξεχωριστὸς καὶ ἀνώτερος καὶ συνάμα ὁ δημιουργὸς καὶ ὁ αἴτιος τῆς ὑπάρξεως ὅλων Παντοκράτωρ Θεός.
-----------------------------------------------
(1). Α’Τιμ στ’16 ὁ μόνος ἔχων ἀθανασίαν, φῶς οἰκῶν ἀπρόσιτον, ὃν εἶδεν οὐδεὶς ἀνθρώπων οὐδὲ ἰδεῖν δύναται· ᾧ τιμὴ καὶ κράτος αἰώνιον· ἀμήν.
(2). ΨΑΛΜΟΣ 138 (Μασ. 139) 6 ἐθαυμαστώθη ἡ γνῶσίς σου ἐξ ἐμοῦ· ἐκραταιώθη, οὐ μὴ δύνωμαι πρὸς αὐτήν.
(3). Β’Κορ ιβ’2-4 οἶδα ἄνθρωπον ἐν Χριστῷ πρὸ ἐτῶν δεκατεσσάρων· εἴτε ἐν σώματι οὐκ οἶδα, εἴτε ἐκτὸς τοῦ σώματος οὐκ οἶδα, ὁ Θεὸς οἶδεν· ἁρπαγέντα τὸν τοιοῦτον ἕως τρίτου οὐρανοῦ. καὶ οἶδα τὸν τοιοῦτον ἄνθρωπον· εἴτε ἐν σώματι εἴτε ἐκτὸς τοῦ σώματος οὐκ οἶδα, ὁ Θεὸς οἶδεν· ὅτι ἡρπάγη εἰς τὸν παράδεισον καὶ ἤκουσεν ἄρρητα ρήματα, ἃ οὐκ ἐξὸν ἀνθρώπῳ λαλῆσαι.
(4). Ρωμ ια’33 ῏Ω βάθος πλούτου καὶ σοφίας καὶ γνώσεως Θεοῦ! ὡς ἀνεξερεύνητα τὰ κρίματα αὐτοῦ καὶ ἀνεξιχνίαστοι αἱ ὁδοὶ αὐτοῦ!
(5). Α’Κορ β’9 ἀλλὰ καθὼς γέγραπται, ἃ ὀφθαλμὸς οὐκ οἶδε καὶ οὖς οὐκ ἤκουσε καὶ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπουν οὐκ ἀνέβη, ἃ ἠτοίμασεν ὁ Θεὸς τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν.
(6). Φιλιπ δ’7 καὶ ἡ εἰρήνη τοῦ Θεοῦ ἡ ὑπερέχουσα πάντα νοῦν φρουρήσει τὰς καρδίας ὑμῶν καὶ τὰ νοήματα ὑμῶν ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ.
