Ομολογούμε, επίσης, ένα βάπτισμα για την άφεση των αμαρτιών μας και για αιώνια ζωή· διότι το βάπτισμα φανερώνει το θάνατο του Κυρίου. Με το βάπτισμα, λοιπόν, θαπτόμαστε μαζί με τον Κύριο, όπως λέει ο θείος Απόστολος. Όπως, δηλαδή, ο Κύριος πέθανε μία φορά, έτσι πρέπει και μία φορά να βαπτιζόμαστε· και να βαπτιζόμαστε μάλιστα, σύμφωνα μα τα λόγια του Κυρίου «στο όνομα του Πατέρα και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος», ώστε να διδασκόμαστε την ομολογία της πίστεως στον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα.
Όσοι βέβαια, αφού βαπτίσθηκαν στο όνομα του Πατέρα, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος και διδάχθηκαν ότι η θεότητα είναι μία φύση σε τρεις υποστάσεις, μετά όμως πάλι βαπτίζονται, αυτοί ξανασταυρώνουν το Χριστό, όπως λέει ο θείος Απόστολος: «Διότι είναι αδύνατο αυτοί που μία φορά φωτίσθηκαν» καί τά λοιπά, «πάλι να επιστρέφουν στη μετάνοια· διότι με τη στάση τους ξανασταυρώνουν και διαπομπεύουν το Χριστό».
Όσοι όμως δεν βαπτίσθηκαν στην Αγία Τριάδα, αυτοί πρέπει να ξαναβαπτίζονται. Διότι, αν και λέει ο Απόστολος ότι «βαπτισθήκαμε στο Χριστό και το θάνατό του», δεν λέει ότι έτσι πρέπει να γίνεται η επίκληση του βαπτίσματος, αλλ’ ότι το βάπτισμα αποτελεί τύπο του θανάτου του Χριστού· διότι το βάπτισμα με τις τρεις καταδύσεις συμβολίζει την τριήμερη ταφή του Κυρίου. Το να βαπτισθούμε, λοιπόν, στο όνομα του Χριστού φανερώνει το να βαπτιζόμαστε σ’ αυτόν με πίστη.
Και είναι αδύνατο να πιστεύσουμε στο Χριστό, αν δεν αποδεχθούμε την ομολογία πίστεως στον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα. Διότι ο Χριστός είναι ο Υιός του ζωντανού Θεού, τον οποίο ο Πατέρας έχρισε με το Άγιο Πνεύμα, όπως λέει ο προφήτης Δαβίδ: «Γι’ αυτό ο Θεός Πατέρας σου σε έχρισε με λάδι αγαλλιάσεως περισσότερο από τους μετόχους σου. Και ο Ησαΐας λέει εκ μέρους του Κυρίου: «Το Πνεύμα το Άγιο ήλθε πάνω μου και με έχρισε».
Διδάσκοντας όμως ο Κύριος τους μαθητές του έλεγε την επίκληση: «Να τους βαπτίζετε στο όνομα του Πατέρα και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος». Επειδή, δηλαδή, ο Θεός μάς έπλασε να είμαστε άφθαρτοι, όταν παρακούσαμε τη σωτήρια εντολή του μας τιμώρησε με τη φθορά του θανάτου, για να μη γίνει το κακό αθάνατο· από ευσπλαγχνία όμως έδειξε μακροθυμία σε μας τους δούλους του, έγινε σαν κι εμάς και μας λύτρωσε με το Πάθος του από τη φθορά· από την άγια και αμόλυντη πλευρά του πήγασε ο κρουνός της συγχωρήσεώς μας.
Πήγασε νερό για να μας αναγεννήσει και να μας ξεπλύνει από την αμαρτία και τη φθορά, ενώ το αίμα ώς ποτό μας χάρισε την αιώνια ζωή. Ακόμη, μας έδωσε εντολές ν’ αναγεννηθούμε με το νερό και το Πνεύμα με προσευχή και επίκληση, καθώς το Άγιο Πνεύμα επιφοιτά στο νερό. Και επειδή ο άνθρωπος είναι διπλός, από ψυχή και σώμα, έδωσε να είναι διπλή και η κάθαρσή μας, με το νερό και το Πνεύμα.
Το Πνεύμα από τη μια ανανεώνει μέσα μας το «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσή», ενώ το νερό από την άλλη με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος καθαρίζει το σώμα από την αμαρτία και το απαλλάσσει από τη φθορά· διότι το νερό εικονίζει (με τον κατακλυσμό) το θάνατο, ενώ το Πνεύμα χορηγεί τον αρραβώνα της ζωής. Πράγματι, από την αρχή (της δημιουργίας) «το Πνεύμα του Θεού «πετούσε» πάνω από τα νερά». Και η Αγία Γραφή δίνει τη μαρτυρία από το Θεό ότι το νερό είναι καθαρτικό.
Την εποχή του Νώε ο Θεός με τον κατακλυσμό των νερών ξέπλυνε την αμαρτία του κόσμου. Σύμφωνα με το νόμο, κάθε ακάθαρτος με το νερό ξεπλένεται· και τα ρούχα ακόμη με το νερό καθαρίζουν. Ο Ηλίας φανέρωσε τη χάρη του Πνεύματος ανάμεικτη με το νερό, καθώς μ’ αυτό έβαλε φωτιά στα σφάγια της θυσίας. Και όλα σχεδόν, σύμφωνα με το νόμο, καθαρίζονται με το νερό –διότι τα ορατά συμβολίζουν τα νοούμενα–, και γίνεται η αναγέννηση της ψυχής· διότι η πίστη, παρόλο που είμαστε δημιουργήματα, γνωρίζει με το Άγιο Πνεύμα να μας κάνει παιδιά του Θεού και να μας οδηγεί στην αρχαία μακαριότητα.
Η άφεση των αμαρτιών, βέβαια, δίνεται όμοια σε όλους με το βάπτισμα, ενώ η χάρη του Πνεύματος δίνεται ανάλογα με την πίστη και τον αγώνα της καθάρσεως που προηγείται. Τώρα, όμως, με το βάπτισμα παίρνουμε την πρώτη δωρεά του Αγίου Πνεύματος, και η αναγέννηση με το βάπτισμα γίνεται για μας η αρχή νέας ζωής και σφραγίδα ασφάλεια και φωτισμός.
Πρέπει μάλιστα με όλη τη δύναμή μας να διατηρούμε σίγουρα τον εαυτό μας καθαρό από βρωμερές πράξεις, ώστε να μη επιστρέψουμε πάλι σαν το σκυλί στα «ξεράσματά» του και κάνουμε ξανά τον εαυτό μας δούλο της αμαρτίας. «Διότι, η πίστη χωρίς τα έργα είναι νεκρή», όπως και τα έργα χωρίς την πίστη, επειδή η αληθινή πίστη αποδεικνύεται με τα έργα. Βαπτιζόμαστε στο όνομα της Αγίας Τριάδος, διότι τα ίδια τα βαπτιζόμενα χρειάζονται την Αγία Τριάδα για την ύπαρξη και διατήρησή τους· διότι δεν δυνατόν να μην παρούσες συγχρόνως οι τρεις υποστάσεις, επειδή η Αγία Τριάδα είναι αχώριστη.
Πρώτο βάπτισμα είναι ο κατακλυσμός, για να κοπεί η αμαρτία. Δεύτερο βάπτισμα διαμέσου της θαλάσσης και της νεφέλης· διότι η νεφέλη συμβολίζει το Πνεύμα, ενώ η θάλασσα το νερό. Τρίτο βάπτισμα είναι το νομικό· διότι κάθε ακάθαρτος λουζόταν με το νερό, έπλενε τα ρούχα του και έπειτα εισερχόταν στο στρατόπεδο. Τέταρτο βάπτισμα ήταν του Ιωάννου, που ήταν εισαγωγικό και οδηγούσε τους βαπτισμένους σε μετάνοια, για να πιστέψουν στο Χριστό· «Εγώ, λέει, σας βαπτίζω με το νερό· αυτός όμως που έρχεται πίσω μου αυτός θα σας βαπτίσει με το Άγιο Πνεύμα και φωτιά». Καθαρίζει, λοιπόν, πρώτα ο Ιωάννης με το νερό για να δεχθούν το Πνεύμα.
Πέμπτο βάπτισμα είναι του Κυρίου, το οποίο αυτός βαπτίσθηκε. Και βαπτίζεται όχι διότι χρειαζόταν κάθαρση, αλλά για να οικειοποιηθεί τη δική μου κάθαρση και να συντρίψει τα κεφάλια των δαιμόνων μέσα στο νερό, να ξεπλύνει την αμαρτία και να βουλιάξει όλο τον παλαιό Αδάμ μέσα στο νερό, ν’ αγιάσει τον βαπτιστή, να συμπληρώσει το νόμο, ν’ αποκαλύψει το μυστήριο της Τριάδος, να γίνει σε μας τύπος και υπογραμμός για το βάπτισμα.
Βαπτιζόμαστε το τέλειο βάπτισμα του Κυρίου, αυτό που γίνεται με το νερό και το Πνεύμα. Λέγεται επίσης ότι ο Χριστός βαπτίζει με φωτιά· διότι με μορφή πυρίνων γλωσσών έχυσε πάνω στους αγίους Αποστόλους τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, όπως λέει ο ίδιος ο Κύριος: «Διότι ο Ιωάννης μας βάπτισε με νερό, ενώ εσείς θα βαπτισθείτε με το Άγιο Πνεύμα και τη φωτιά μετά από λίγες ημέρες»· ή (μας βαπτίζει) με το βάπτισμα της τιμωρίας της φωτιάς της μελλούσης κολάσεως.
Έκτο βάπτισμα είναι της μετάνοιας και των δακρύων, που είναι πολύ κουραστικό. Έβδομο βάπτισμα είναι του αίματος και του μαρτυρίου, το οποίο και ο ίδιος ο Χριστός βαπτίσθηκε για χάρη μας, που είναι πολύ σεβαστό και μακάριο, διότι δεν μολύνεται με άλλη ακαθαρσία. Όγδοο και τελευταίο βάπτισμα, όχι σωτήριο, που καταστρέφει όμως την κακία και τιμωρεί αιώνια, καθώς δεν εξουσιάζει πλέον η κακία και η αμαρτία.
Το Πνεύμα το Άγιο κατέβηκε πάνω στον Κύριο σαν περιστέρι με σώμα κάνοντας την πρώτη αρχή του δικού μας βαπτίσματος και τιμώντας το σώμα· διότι και αυτό, δηλαδή το σώμα, γίνεται με τη θέωση Θεός. (Εμφανίζεται σαν περιστέρι) επειδή από την αρχή αυτό είχε τη συνήθεια να φέρει την χαρμόσυνη είδηση του τέλους του κατακλυσμού. Στους αγίους Αποστόλους πάλι κατέβηκε σαν φωτιά· διότι (η φωτιά) δηλώνει το Θεό, «καθώς ο Θεός είναι φωτιά που όλα τα κατακαίει».
Το λάδι στο βάπτισμα χρησιμοποιείται διότι δείχνει τη χρίση μας καθιστώντας μας χρισμένους· μας υπόσχεται την ευσπλαγχνία του Θεού μέσω του Αγίου Πνεύματος, επειδή και το περιστέρι έφερε κλαδί ελιάς σε όσους σώθηκαν από τον κατακλυσμό. Ο Ιωάννης βαπτίσθηκε ακουμπώντας το χέρι του στο ιερό κεφάλι του Κυρίου· βαπτίσθηκε επίσης και με το αίμα του. Δεν πρέπει ν’ αναβάλλεται το βάπτισμα, όταν έχει διαπιστωθεί η έμπρακτη πίστη αυτών που προσέρχονται. Αυτός που προσέρχεται με δόλο στο βάπτισμα περισσότερο θα καταδικασθεί παρά θα ωφεληθεί.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 82. Περὶ πίστεως καὶ βαπτίσματος.
Ὁμολογοῦμεν δὲ ἓν βάπτισμα εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καὶ εἰς ζωὴν αἰώνιον· τὸ γὰρ βάπτισμα τὸν τοῦ Κυρίου θάνατον δηλοῖ. Συνθαπτόμεθα γοῦν τῷ Κυρίῳ διὰ τοῦ βαπτίσματος, ὥς φησιν ὁ θεῖος ἀπόστολος. Ὥσπερ οὖν ἅπαξ ἐτελέσθη ὁ τοῦ Κυρίου θάνατος, οὕτω καὶ ἅπαξ δεῖ βαπτίζεσθαι, βαπτίζεσθαι δὲ κατὰ τὸν τοῦ Κυρίου λόγον «εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος», διδασκομένους τὴν εἰς Πατέρα καὶ Υἱὸν καὶ Ἅγιον Πνεῦμα ὁμολογίαν.
Ὅσοι τοίνυν εἰς Πατέρα καὶ Υἱὸν καὶ Ἅγιον Πνεῦμα βαπτισθέντες, μίαν φύσιν ἐν τρισὶν ὑποστάσεσι τῆς θεότητος διδαχθέντες αὖθις ἀναβαπτίζονται, οὗτοι ἀνασταυροῦσι τὸν Χριστόν, ὥς φησιν ὁ θεῖος ἀπόστολος· «Ἀδύνατον γὰρ τοὺς ἅπαξ φωτισθέντας» καὶ τὰ ἑξῆς, «αὖθις ἀνακαινίζειν εἰς μετάνοιαν, ἀνασταυροῦντας ἑαυτοῖς τὸν Χριστὸν καὶ παραδειγματίζοντας». Ὅσοι δὲ μὴ εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα ἐβαπτίσθησαν, τούτους δεῖ ἀναβαπτίζεσθαι.
Εἰ γὰρ καί φησιν ὁ ἀπόστολος, ὅτι «εἰς Χριστὸν» καὶ «εἰς τὸν θάνατον αὐτοῦ ἐβαπτίσθημεν», οὐχ οὕτω δεῖν γίνεσθαί φησι τὴν ἐπίκλησιν τοῦ βαπτίσματος, ἀλλ᾿ ὅτι τύπος τοῦ θανάτου τοῦ Χριστοῦ ἐστι τὸ βάπτισμα· διὰ γὰρ τῶν τριῶν καταδύσεων τὰς τρεῖς ἡμέρας τῆς τοῦ Κυρίου ταφῆς σημαίνει τὸ βάπτισμα.
Τὸ οὖν εἰς Χριστὸν βαπτισθῆναι δηλοῖ τὸ πιστεύοντας εἰς αὐτὸν βαπτίζεσθαι. Ἀδύνατον δὲ εἰς Χριστὸν πιστεῦσαι μὴ διδαχθέντας τὴν εἰς Πατέρα καὶ Υἱὸν καὶ Ἅγιον Πνεῦμα ὁμολογίαν. Χριστὸς γάρ ἐστιν ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος, ὃν ἔχρισεν ὁ Πατὴρ τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι, ὥς φησιν ὁ θεῖος Δαυίδ· «Διὰ τοῦτο ἔχρισέ σε ὁ Θεὸς ὁ Θεός σου ἔλαιον ἀγαλλιάσεως παρὰ τοὺς μετόχους σου». Καὶ Ἡσαΐας ἐκ προσώπου τοῦ Κυρίου· «Πνεῦμα Ἅγιον ἐπ᾿ ἐμέ, οὗ εἵνεκεν ἔχρισέ με». Τὴν μέντοι ἐπίκλησιν τοὺς οἰκείους μαθητὰς ὁ Κύριος διδάσκων ἔλεγε· «Βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος».
Ἐπειδὴ γὰρ ἐπ᾿ ἀφθαρσίᾳ πεποίηκεν ἡμᾶς ὁ Θεός, παραβάντας δὲ τὴν σωτήριον αὐτοῦ ἐντολὴν φθορᾷ θανάτου κατεδίκασεν, ἵνα μὴ ἀθάνατον ᾖ τὸ κακόν, συγκαταβὰς τοῖς δούλοις ὡς εὔσπλαγχνος καὶ καθ᾿ ἡμᾶς γενόμενος τῆς φθορᾶς διὰ τοῦ ἰδίου πάθους ἐλυτρώσατο, ἐπήγασεν ἡμῖν ἐκ τῆς ἁγίας καὶ ἀχράντου αὐτοῦ πλευρᾶς πηγὴν ἀφέσεως· ὕδωρ μὲν εἰς ἀναγέννησιν καὶ ἔκπλυσιν τῆς τε ἁμαρτίας καὶ τῆς φθορᾶς, αἷμα δὲ ποτὸν ζωῆς ἀιδίου πρόξενον. Ἐντολάς δέ ἡμῖν δέδωκε δι᾿ ὕδατος ἀναγεννᾶσθαι καὶ Πνεύματος δι᾿ ἐντεύξεως καὶ ἐπικλήσεως τῷ ὕδατι ἐπιφοιτῶντος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Ἐπειδὴ γὰρ διπλοῦς ὁ ἄνθρωπος, ἐκ ψυχῆς καὶ σώματος, διπλῆν ἡμῖν ἔδωκε καὶ τὴν κάθαρσιν, δι᾿ ὕδατός τε καὶ Πνεύματος· τοῦ μὲν Πνεύματος τὸ «κατ᾿ εἰκόνα καὶ καθ᾿ ὁμοίωσιν» ἐν ἡμῖν ἀνακαινίζοντος, τοῦ δὲ ὕδατος διὰ τῆς τοῦ Πνεύματος χάριτος καθαίροντος τὸ σῶμα τῆς ἁμαρτίας καὶ τῆς φθορᾶς ἀπαλλάττοντος, καὶ τὴν μὲν τοῦ θανάτου εἰκόνα ἐκπληροῦντος τοῦ ὕδατος, τὸν δὲ τῆς ζωῆς ἀρραβῶνα παρεχομένου τοῦ Πνεύματος. Ἀπ᾿ ἀρχῆς γὰρ «Πνεῦμα Θεοῦ τοῖς ὕδασιν ἐπεφέρετο».
Καὶ ἄνωθεν ἡ Γραφὴ μαρτυρεῖ τῷ ὕδατι, ὡς ἔστι καθαρτήριον. Ἐπὶ Νῶε δι᾿ ὕδατος ὁ Θεὸς τὴν κοσμικὴν ἁμαρτίαν κατέκλυσε. Δι᾿ ὕδατος πᾶς ἀκάθαρτος κατὰ τὸν νόμον καθαίρεται, καὶ αὐτῶν τῶν ἱματίων πλυνομένων τῷ ὕδατι. Ἔδειξεν Ἡλίας τὴν χάριν τοῦ Πνεύματος συμμεμιγμένην τῷ ὕδατι, ὕδατι φλέξας τὴν ὁλοκαύτωσιν. Καὶ σχεδὸν ἅπαντα κατὰ τὸν νόμον ὕδατι καθαρίζονται –τὰ γὰρ ὁρατὰ σύμβολα τῶν νοουμένων εἰσίν–, ἡ μέντοι ἀναγέννησις κατὰ ψυχὴν γίνεται· πίστις γὰρ υἱοθετεῖν οἶδε καίτοι ὄντας κτίσματα διὰ τοῦ Πνεύματος καὶ εἰς τὴν ἀρχαίαν ἀνάγειν μακαριότητα.
Ἡ μὲν οὖν τῶν ἁμαρτιῶν ἄφεσις πᾶσιν ὁμοίως διὰ τοῦ βαπτίσματος δίδοται, ἡ δὲ χάρις τοῦ Πνεύματος κατὰ τὴν ἀναλογίαν τῆς πίστεως καὶ τῆς προκαθάρσεως. Νῦν μὲν οὖν διὰ τοῦ βαπτίσματος τὴν ἀπαρχὴν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος λαμβάνομεν, καὶ ἀρχὴ ἑτέρου βίου γίνεται ἡμῖν ἡ παλιγγενεσία καὶ σφραγὶς καὶ φυλακτήριον καὶ φωτισμός.
Χρὴ δὲ πάσῃ δυνάμει ἀσφαλῶς τηρεῖν ἑαυτοὺς καθαροὺς ἀπὸ ῥυπαρῶν ἔργων, ἵνα μὴ πάλιν ὥσπερ κύων ἐπὶ τὸν ἴδιον ἔμετον ἐπιστρέψαντες δούλους πάλιν ἑαυτοὺς τῆς ἁμαρτίας ποιήσωμεν. «Πίστις γὰρ χωρὶς ἔργων νεκρά ἐστιν», ὁμοίως καὶ ἔργα χωρὶς πίστεως· ἡ γὰρ ἀληθὴς πίστις διὰ τῶν ἔργων δοκιμάζεται. Βαπτιζόμεθα δὲ εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα, ὅτι αὐτὰ τὰ βαπτιζόμενα χρῄζει τῆς Ἁγίας Τριάδος εἰς τὴν αὐτῶν σύστασίν τε καὶ διαμονήν, καὶ ἀδύνατον μὴ συμπαρεῖναι ἀλλήλαις τὰς τρεῖς ὑποστάσεις· ἀχώριστος γὰρ ἡ Ἁγία Τριάς.
Πρῶτον βάπτισμα τὸ τοῦ κατακλυσμοῦ εἰς ἐκκοπὴν ἁμαρτίας. Δεύτερον τὸ διὰ τῆς θαλάσσης καὶ τῆς νεφέλης· σύμβολον γὰρ ἡ μὲν νεφέλη τοῦ Πνεύματος, ἡ θάλασσα δὲ τοῦ ὕδατος. Τρίτον τὸ νομικόν· πᾶς γὰρ ἀκάθαρτος ἀπελούετο ὕδατι, ἔπλυνέ τε τὰ ἱμάτια καὶ οὕτως εἰσῄει εἰς τὴν παρεμβολήν. Τέταρτον τὸ Ἰωάννου εἰσαγωγικὸν ὑπάρχον καὶ εἰς μετάνοιαν ἄγον τοὺς βαπτιζομένους, ἵνα εἰς Χριστὸν πιστεύσωσιν· «ἐγὼ γὰρ ὑμᾶς», φησί, «βαπτίζω ἐν ὕδατι· ὁ δὲ ὀπίσω μου ἐρχόμενος, αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ καὶ πυρί».
Προκαθαίρει οὖν ὁ Ἰωάννης ἐπὶ τὸ Πνεῦμα διὰ τοῦ ὕδατος. Πέμπτον τὸ τοῦ Κυρίου βάπτισμα, ὃ αὐτὸς ἐβαπτίσατο. Βαπτίζεται δὲ οὐχ ὡς αὐτὸς χρῄζων καθάρσεως, ἀλλὰ τὴν ἐμὴν οἰκειούμενος κάθαρσιν, ἵνα συντρίψῃ τὰς κεφαλὰς τῶν δρακόντων ἐπὶ τοῦ ὕδατος, ἵνα κλύσῃ τὴν ἁμαρτίαν καὶ πάντα τὸν παλαιὸν Ἀδὰμ ἐνθάψῃ τῷ ὕδατι, ἵνα ἁγιάσῃ τὸν βαπτιστήν, ἵνα πληρώσῃ τὸν νόμον, ἵνα τὸ τῆς Τριάδος ἀποκαλύψῃ μυστήριον, ἵνα τύπος καὶ ὑπογραμμὸς ἡμῖν πρὸς τὸ βαπτίζεσθαι γένηται. Βαπτιζόμεθα δὲ ἡμεῖς τὸ τέλειον τοῦ Κυρίου βάπτισμα, τὸ δι᾿ ὕδατός τε καὶ Πνεύματος.
Πυρὶ δὲ λέγεται βαπτίζειν Χριστός· ἐν εἴδει γὰρ πυρίνων γλωσσῶν ἐπὶ τοὺς ἁγίους ἀποστόλους τὴν τοῦ Πνεύματος χάριν ἐξέχεεν, ὥς φησιν αὐτὸς ὁ Κύριος· «Ὅτι Ἰωάννης μὲν ἐβάπτισεν ὕδατι, ὑμεῖς δὲ βαπτισθήσεσθε ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ καὶ πυρὶ οὐ μετὰ πολλὰς ταύτας ἡμέρας», ἢ διὰ τὸ τοῦ μέλλοντος πυρὸς κολαστικὸν βάπτισμα. Ἕκτον τὸ διὰ μετανοίας καὶ δακρύων ὄντως ἐπίπονον.
Ἕβδομον τὸ δι᾿ αἵματος καὶ μαρτυρίου, ὃ καὶ αὐτὸς Χριστὸς ὑπὲρ ἡμῶν ἐβαπτίσατο ὡς λίαν αἰδέσιμον καὶ μακάριον, ὅσον δευτέροις οὐ μολύνεται ῥύποις. Ὄγδοον τὸ τελευταῖον, οὐ σωτήριον, ἀλλὰ τῆς μὲν κακίας ἀναιρετικόν –οὐκ ἔτι γὰρ κακία καὶ ἁμαρτία πολιτεύεται–, κολάζον δὲ ἀτελεύτητα. Σωματικῷ δέ εἴδει, ὡσεὶ περιστερὰ κατεφοίτησε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἐπὶ τὸν Κύριον τὴν ἀπαρχὴν τοῦ ἡμετέρου ὑποδεικνύον βαπτίσματος καὶ τιμῶν τὸ σῶμα, ἐπεὶ καὶ τοῦτο, ἤγουν τὸ σῶμα, τῇ θεώσει Θεὸς καὶ ἅμα που ἄνωθεν εἴθισται περιστερὰ λύσιν κατακλυσμοῦ εὐαγγελίζεσθαι.
Ἐπὶ δὲ τοὺς ἁγίους ἀποστόλους πυροειδῶς κάτεισι· Θεὸς γάρ ἐστιν, «ὁ δὲ Θεὸς πῦρ καταναλίσκον ἐστί». Τὸ ἔλαιον ἐν τῷ βαπτίσματι παραλαμβάνεται μηνύον τὴν χρίσιν καὶ χριστοὺς ἡμᾶς ἐργαζόμενον καὶ τὸν τοῦ Θεοῦ ἡμῖν ἐπαγγελλόμενον διὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἔλεον, ἐπεὶ καὶ κάρφος ἐλαίας τοῖς ἐκ τοῦ κατακλυσμοῦ περισωθεῖσιν ἡ περιστερὰ κεκόμικεν.
Ἐβαπτίσθη Ἰωάννης τὴν χεῖρα ἐπιθεὶς ἐπὶ τὴν θείαν τοῦ Δεσπότου κορυφὴν καὶ τῷ ἰδίῳ αἵματι. Οὐ χρὴ ὑπερτίθεσθαι τὸ βάπτισμα, ὅτε δι᾿ ἔργων ἡ πίστις τῶν προσιόντων μαρτυρηθῇ. Ὁ ἐν δόλῳ προσιὼν τῷ βαπτίσματι κατακριθήσεται μᾶλλον ἢ ὠφεληθήσεται.
