Έχεις και άλλον τρόπο, αγαπητέ, να µελετάς και να προσεύχεσαι διά µέσου της Αγίας Θεοτόκου, στρέφοντας το νου σου α΄) στον ουράνιο Πατέρα, β΄) στον Γλυκύτατο Ιησού, γ΄) και τελευταίο, σ’ αυτήν την ενδοξότατη Μητέρα του.
Στρέφοντας το νου σου στον Θεό, σκέψου· α΄ την µεγάλη χαρά που από αιώνες νωρίτερα είχε ο Θεός σκεπτόµενος το πρόσωπο της Θεοτόκου· τις αρετές και τις πράξεις της, από τότε που γεννήθηκε στον κόσµο, µέχρι τότε που αναπαύθηκε.
Το α΄ µελέτησέ το µε τον εξής τρόπο: Ύψωσε τον λογισµό σου πάνω από κάθε καιρό και χρόνο και κτίσµα νοητό και αισθητό. Και εισερχόµενος, για να µιλήσω έτσι, στην ίδια την αιωνιότητα και στο νου του Θεού, σκέψου τις τρυφές και τις ανέκφραστες αγαλλιάσεις που δεχόταν ο Θεός διά µέσου της Αειπαρθένου Μαρίας89. Βρίσκοντας τον Θεό ανάµεσα σ’ αυτές τις τρυφές, ζήτησέ του να σου δώση, εξαιτίας των αφράστων αυτών αγαλλιάσεων, χάρι και δύναµι, για να µπορής να καταβάλλης και να νικήσης τους εχθρούς σου· και µάλιστα εκείνον, που τότε σε πολεµεί· κατόπιν αναλογιζόµενος τις τόσες πολλές και εξαιρετικές πράξεις και αρετές αυτής της Θεοτόκου, και παρουσιάζοντάς τις άλλοτε όλες µαζί και άλλοτε µία από αυτές στον Θεό, για την δύναµι εκείνων, ζήτησε από την άπειρη αγαθότητά του όλο εκείνο που χρειάζεσαι και επιθυµείς.
Μετά από αυτά, στρέφοντας εκ δευτέρου τον νου σου στον Κύριό µας, τον Υιό της, ενθύµησέ του την Παναγία κοιλιά που τον βάσταξε για εννέα µήνες· την ευλάβεια µε την οποία τον προσκύνησε όταν γεννήθηκε και τον γνώρισε ως αληθινό Θεό και τέλειο άνθρωπο, Υιό και ποιητή της· τους φιλόστοργους οφθαλµούς της, που τον είδαν τόσο φτωχό· τις αγκάλες που τον δέχθηκαν· το γάλα που θήλασε, τους κόπους και τα βάσανα που υπέφερε γι’ αυτόν στη ζωή του και στον θάνατό του· και σου υπόσχοµαι ότι µε όλα αυτά θα προκαλέσης ευχάριστη διάθεσι στο θείο της τέκνο για να σου υπακούση.
Στο τέλος στρέψε το νου σου και σ’ αυτήν την Παναγία Θεοτόκο και θύµησέ της ότι στάθηκε η εκλεκτή από την αίδιο πρόνοια και αγαθότητα του Θεού, ως Μητέρα της χάριτος και της ευσπλαγχνίας και ως δική µας Μητέρα και συνήγορος και ότι µετά από τον Υιό της δεν έχουµε ασφαλέστερο και δυνατώτερο καταφύγιο να προσφύγουµε, παρά σε αυτήν· υπενθύµισέ της ότι όλοι εµείς οι Χριστιανοί, όπως δεν ονοµάζουµε κυρίως πατέρα πάνω στη γη, όπως µας παρήγγειλε ο Υιός της – επειδή κυρίως µόνον ένα Πατέρα έχουµε αυτόν που βρίσκεται στους ουρανούς: «Και πατέρα σας µην ονοµάσετε κανένα πάνω στη γη, γιατί ένας είναι ο Πατέρας σας ο ουράνιος» (Ματθ. 23,9) – µε τον ίδιο τρόπο ούτε άλλη µητέρα ονοµάζουµε πάνω στη γη, επειδή κυρίως αυτήν µόνον έχουµε Μητέρα στους ουρανούς και όλοι µας καυχόµαστε να ονοµαζώµαστε τέκνα της. Γι’ αυτό και προσβλέπουµε προς αυτήν για να µας ελεήση ολοκληρωτικά, όπως αποβλέπει χωρίς να παρεκκλίνη και στην µητέρα του το νήπιο που έχει απογαλακτισθή, όπως έχει γραφεί: «Ύψωσα την ψυχή µου σαν το θηλασµένο βρέφος κοντά στην µητέρα του» (Ψαλµ. 130,3).
Ακόµη υπενθύµισέ της τις αλήθειες που γράφουν γι’ αυτήν τα βιβλία, ότι όλοι οι πιστοί πιστεύουν στα τόσο υψηλά και τόσο θαυµαστά και µεγάλα κατορθώµατα και χαρίσµατα που προξένησε σε όλο το ανθρώπινο γένος, επειδή αυτή µόνο όντας ανάµεσα Θεού και ανθρώπων, τον µεν Θεό έκανε υιό ανθρώπου, τους δε ανθρώπους υιούς Θεού. Ότι χωρίς την µεσιτεία της δεν µπορεί κανένας να πλησιάση τον Θεό, ούτε άνθρωπος, ούτε άγγελος, διότι αυτή µόνον βρίσκεται ανάµεσα στην κτιστή κι ουράνια κτίσι· ότι αυτή µόνον είναι Θεός άµεσος µετά τον Θεό, και έχει τα δευτερεία της Αγίας Τριάδος, επειδή είναι αληθινά Μητέρα του Θεού· και ότι αυτή είναι όχι µόνον ο θησαυροφύλακας όλου του πλούτου της Θεότητος, αλλά και ο διαµοιραστής σε όλους, Αγγέλους και ανθρώπους, όλων των υπερφυσικών ελλάµψεων και πνευµατικών χαρισµάτων που δίνονται από τον Θεό στην κτίσι. Και ότι δεν υπάρχει κανένας που να την επεκαλέσθηκε µε πίστι και να µην τον άκουσε µε ευσπλαγχνία. Τέλος πάντων, παρουσίασέ της τα βάσανα και τα πάθη του Μονογενή της Υιού που υπέφερε για τη σωτηρία µας, και παρακάλεσέ την να ζητήση χάρι για σένα από αυτόν, ώστε και για σένα τα πάθη αυτά να προξενήσουν το αποτέλεσµα εκείνο, για το οποίο τα υπέφερε ο Υιός της· και αυτό είναι η δική σου σωτηρία· και αυτό όχι για άλλο, παρά για δική του δόξα και ευαρέστησι.
**************************************************
89 Με κάθε δίκαιο χαιρόταν και χαιρόταν και µε το παραπάνω η Αγία Τριάδα πριν από την δηµιουργία του κόσµου, γνωρίζοντας εκ των προτέρων, σύµφωνα µε την θεαρχική της ιδέα, την αειπάρθενο Μαριάµ. Γιατί είναι γνώµη µερικών θεολόγων, ότι αν υποθέσουµε ότι όλα τα εννέα τάγµατα των Αγγέλων γκρεµίζονταν από τους ουρανούς και γίνονταν δαίµονες, αν όλοι οι άνθρωποι, από τότε που δηµιουργήθηκε ο κόσµος εγίνοντο κακοί και πήγαιναν στην κόλασι χωρίς να γλυτώση κανείς· αν όλα τα κτίσµατα ουρανός, φωστήρες, άστρα, στοιχεία, φυτά ζώα, αποστατούσαν από τον Θεό και έβγαιναν από την τάξι τους και πήγαιναν στην ανυπαρξία, παρ’ όλα αυτά όλες αυτές οι κακίες των κτισµάτων συγκρινόµενες µε το πλήρωµα της αγιότητος της Θεοτόκου, δεν µπορούσαν να λυπήσουν τον Θεό· διότι µόνο η Κυρία Θεοτόκος µπορούσε να τον ευχαριστήση ως προς όλα και για όλα, και να µην τον αφήση να λυπηθή τόσο πολύ για τον χαµό και τη απώλεια των τόσων κτισµάτων του, όσο θα τον έκαµνε να χαίρεται υπερβολικά για την ίδια της· διότι µόνον αυτή χωρίς καµµία σύγκρισι τον αγάπησε περισσότερο από κάθε άλλον· διότι αυτή περισσότερο από κάθε άλλον υπάκουσε στο θέληµα του· διότι µόνον αυτή µπόρεσε και έγινε ικανή να δεχθή όλα εκείνα τα φυσικά, υπερφυσικά και προαιρετικά χαρίσµατα που ο Θεός διαµοίρασε σε όλη την κτίσι.
Και µε ένα λόγο, γιατί αυτή έγινε ένας άλλος ∆εύτερος Κόσµος, ασύγκριτα καλλίτερος από όλον τον αισθητό και νοητό κόσµο και αρκετός και µόνος του να δοξάζη αιώνια τον Ποιητή από την καλλονή και ποικιλία των χαρισµάτων του περισσότερο από όλη την δηµιουργία του σύµπαντος. Από αυτά λοιπόν βγαίνει το συµπέρασµα ότι, επειδή και ο Θεός προώρισε την Θεοτόκο, σύµφωνα µε την προαιώνια ευδοκία του, που είναι όχι το επόµενο και κατ’ επακολούθησι θέληµα του Θεού, αλλά το προηγούµενο και το κύριο θέληµα αυτού, όπως το ερµηνεύει ο µέγας της Θεσσαλονίκης Γρηγόριος (λογ. Α΄ εις τα Φώτα και λόγος εις την Χριστού Γέννησιν). Από αυτά λοιπόν βγαίνει λέγω το συµπέρασµα ότι, όπως γίνεται το περιβόλι για να φυτευθή το δένδρο και πάλι το δένδρο φυτεύεται για τον καρπό, έτσι και όλος ο αισθητός και νοητός Κόσµος έγινα για τον σκοπό αυτό, δηλαδή για την Κυρία Θεοτόκο· και πάλι η Κυρία Θεοτόκος έγινε για τον Κύριό µας Ιησού Χριστό· και έτσι εξεπληρώθη η αρχαία βουλή και ο πρώτος σκοπός του Θεού· µε το ότι ανακεφαλαιώθηκαν όλα εν Χριστώ και ενώθηκε η κτίσις µε τον Κτίστη, όχι φυσικά, όχι προαιρετικά και κατά χάριν, αλλά κατά την υπόστασι· αυτός είναι ο ανώτατος βαθµός της ενώσεως, µετά από τον οποίον άλλος ανώτερος ούτε βρέθηκε, ούτε και θα βρεθή.
