Βασιλικής Ντούμου -Επιστημονική συνεργάτης της Γραμμής Βοήθειας για την Κατάθλιψη 1034
Ελένη Λουκή -Συντονίστρια της Γραμμής Βοήθειας για την Κατάθλιψη 1034
Είναι πλέον αποδεκτό ότι η κρίση των τελευταίων ετών –σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο- μας έχει φέρει αντιμέτωπους με μια καινούργια πραγματικότητα αλλά και με βαθιές ανατροπές στην καθημερινότητα και τον τρόπο ζωής μας. Μια πολύ σοβαρή επίπτωση αφορά και την ψυχική μας υγεία καθώς παράγοντες όπως η ανεργία ή η απώλεια της εργασίας, η οικονομική ανέχεια και η κοινωνική αβεβαιότητα μπορεί να επιβαρύνουν σημαντικά την αυτοεικόνα και την αυτοεκτίμηση ενός ατόμου αλλά και να επηρεάσουν αρνητικά τις κοινωνικές και οικογενειακές του σχέσεις.
Η συχνότητα των προβλημάτων ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη, έχει αυξηθεί σημαντικά, την ίδια στιγμή που ο σύγχρονος Έλληνας έχει όλο και λιγότερο την οικονομική δυνατότητα να ζητήσει βοήθεια από ένα ειδικό. Σε αυτό το ζοφερό κλίμα, η Γραμμή Βοήθειας για την Κατάθλιψη 1034 προσφέρει μέσα από τη δωρεάν τηλεφωνική υποστήριξη ένα παράθυρο διαλόγου και δίνει τη δυνατότητα σε άτομα που αντιμετωπίζουν κάποιο θέμα ψυχικής υγείας να έρθουν πιο κοντά στην λύση του προβλήματος.
«Εδώ και ένα μήνα δεν κοιμάμαι καλά. Έχασα τη δουλειά μου πριν λίγο καιρό, δεν ξέρω αν αυτό φταίει... Δεν μπορώ πια να ανταποκριθώ στις ανάγκες της οικογένειάς μου. Νιώθω απελπισία, θέλω μόνο να μένω στο σπίτι, δεν έχω τη δύναμη να μιλήσω σε κανέναν, δεν έχω καν το κουράγιο να ψάξω για δουλειά. Νιώθω άχρηστος και ανίκανος, θα έπρεπε να τα έχω καταφέρει. Δεν έχω τα χρήματα να δω έναν ειδικό... Εξάλλου, είναι άλλες οι προτεραιότητες τώρα...».
Τα παραπάνω λόγια σκιαγραφούν έναν από τους συγχρόνους «τύπους» τηλεφωνημάτων στη Γραμμή Βοήθειας για την Κατάθλιψη, ειδικά το τελευταίο διάστημα. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι επικοινωνούν με τους ειδικούς της Γραμμής για να αναφέρουν τον ψυχικό πόνο, το αίσθημα ανημπόριας και την έντονη θλίψη τους, να μάθουν τι τους συμβαίνει για να διερευνήσουν αν μπορούν να βοηθηθούν. Είναι, επίσης, γεγονός ότι στην πλειοψηφία των τηλεφωνημάτων που δέχεται η γραμμή, γίνεται σαφής αναφορά στις οικονομικές δυσκολίες και το πώς αυτές επηρεάζουν την ψυχική διάθεση.
Έχει νόημα να πάρω βοήθεια;
Παρόλη την αύξηση των τηλεφωνημάτων, δεν είναι ωστόσο πάντα εύκολο για το σημερινό άνθρωπο να φτάσει στην πόρτα του ειδικού. Φράσεις όπως «πρέπει να το ξεπεράσω μόνος μου», «κανείς δεν μπορεί να με βοηθήσει», ή «έχω σημαντικότερα προβλήματα» ακούγονται πολύ συχνά από ανθρώπους που μιλούν για το πρόβλημα της κατάθλιψης. Ταυτόχρονα, δεν είναι σπάνιο για κάποιον που καλεί να αναρωτιέται αν η αντιμετώπιση ενός προβλήματος ψυχικής υγείας είναι πολυτέλεια σε μια εποχή όπου ακόμα και η κάλυψη των βασικών μας αναγκών μπαίνει υπό αμφισβήτηση.
Η δυσκολία των ανθρώπων να απευθυνθούν σε έναν ειδικό αντανακλά μια σειρά από λανθασμένες πεποιθήσεις. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος με κατάθλιψη μπορεί να πιστεύει ότι δεν θα μπορέσει να βοηθηθεί ή ότι δεν θα βρεθεί κάποιος να τον βοηθήσει αρκετά. Πολλοί άνθρωποι, επίσης, τείνουν να πιστεύουν ότι η κατάθλιψη είναι μια αδυναμία για την οποία ευθύνονται οι ίδιοι και για αυτό πρέπει να την αντιμετωπίσουν μόνοι τους. Ταυτόχρονα, η πεποίθηση ότι η προάσπιση της ψυχικής μας υγείας είναι πολυτέλεια ή ότι δεν είναι τόσο σημαντική μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην αμφιθυμία ενός ατόμου απέναντι στην αναζήτηση βοήθειας, ακόμα και αν τα καταθλιπτικά συμπτώματα επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τη ζωή του.
Σήμερα, όμως, είμαστε μπροστά σε καινούργια δεδομένα. Αν και φαίνεται παράδοξο, η παρούσα συγκυρία μας καλεί να επανεξετάσουμε τη στάση μας απέναντι στα σοβαρά ψυχικά προβλήματα και την προάσπιση της ψυχικής μας υγείας.
Σε πρώτο επίπεδο, η κρίση μας φέρνει μπροστά σε μια διαρκώς κλιμακούμενη ψυχολογική πρόκληση. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι όλο και πιο πολλοί άνθρωποι βιώνουν στην κυριολεξία δραματικές ψυχικές επιπτώσεις ως αποτέλεσμα της οικονομικής ανέχειας, της ανεργίας, του κλίματος αβεβαιότητας και της κοινωνικής αστάθειας. Δεν είναι καθόλου σπάνια τα τηλεφωνήματα όπου οι άνθρωποι συνδέουν άμεσα την αναφερόμενη καταθλιπτική συμπτωματολογία με το βίωμα της κρίσης. Ακόμα περισσότερο, τα αναδυόμενα προβλήματα ψυχικής υγείας (λ.χ η κατάθλιψη) είναι συχνά σε τέτοια ένταση ώστε εμποδίζουν το άτομο να κινηθεί προς λύσεις που θα έδιναν διέξοδο στα προβλήματά του (λ.χ αναζήτηση εργασίας, διεύρυνση κοινωνικού κύκλου).
Με άλλα λόγια, είναι πλέον πολύ δύσκολο να αρνηθούμε το πρόβλημα. Η αποδοχή του προβλήματος είναι σαφώς ένα βήμα και αντικατοπτρίζεται με εντυπωσιακό τρόπο μέσα από το συνεχώς αυξανόμενο αριθμό κλήσεων προς τη Γραμμή Βοήθειας για την Κατάθλιψη, τα τελευταία δύο χρόνια.
Η απάντηση, λοιπόν, στο ερώτημα «αν έχει νόημα να πάρω βοήθεια» είναι ξεκάθαρη. Το μήνυμα της Γραμμής Βοήθειας για την Κατάθλιψη είναι ότι η φροντίδα της ψυχικής μας ισορροπίας είναι πολύτιμη και εξαιρετικής σημασίας για την ποιότητα της ζωής μας, σήμερα περισσότερο από ποτέ. Σε μια χώρα που αλλάζει διαρκώς, ο σύγχρονος άντρας και η σύγχρονη γυναίκα χρειάζονται όλο και πιο άμεσα ένα δίκτυο κοινωνικής προστασίας και ψυχικής ενδυνάμωσης. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η αξία της δωρεάν και προσβάσιμης ψυχικής υποστήριξης μεγαλώνει. Το ερώτημα είναι κατά πόσο οι σημερινές δημόσιες δομές με το δεδομένο της όλο και βαθύτερης οικονομικής δυσκολίας να επηρεάζει την λειτουργία τους, επαρκούν για να ανταποκριθούν σε αυτή τη «βροντερή» ανάγκη για βοήθεια.
Πώς αντιμετωπίζεται η κατάθλιψη; Που να απευθυνθώ;
Ο βασικότερος εχθρός της κατάθλιψης είναι η σιωπή. «Ξεπαγώνοντας» το φόβο της θλίψης έχουμε κάνει το σημαντικότερο βήμα για να βρούμε τη λύση. Το πρώτο πράγμα που χρειάζεται είναι να αποδεχτούμε τη δυσκολία μας και ταυτόχρονα την ανάγκη να πάρουμε βοήθεια. Στη συνέχεια, είναι σημαντικό να αναζητήσουμε καθοδήγηση από ένα ειδικό που θα εκτιμήσει το είδος της βοήθειας που χρειαζόμαστε είτε αυτό είναι ψυχιατρική βοήθεια, είτε ψυχοθεραπευτική είτε συνδυασμός και των δύο.
Εδώ και χρόνια η Συμβουλευτική Γραμμή Βοήθειας για την Κατάθλιψη 1034 του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής προσφέρει υποστήριξη σε ανθρώπους που βιώνουν ψυχικές δυσκολίες. Στόχος της Γραμμής είναι να παρέχει συμβουλευτική και πληροφορίες για την ψυχική νόσο αλλά και να διευκολύνει το άτομο να αναζητήσει συστηματική βοήθεια μέσα από τις κατάλληλες Δημόσιες δομές ψυχικής υγείας.
Στη Γραμμή απαντούν ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί από Δευτέρα έως Παρασκευή (9πμ-9μμ).