Τι είναι η Κατάθλιψη
Η κατάθλιψη είναι μια νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από μια ομάδα συναισθημάτων, σκέψεων και συμπεριφορών που διαφέρει σημαντικά από την κανονική κλίμακα των συναισθημάτων και της λειτουργικότητας.
Προκαλούμενη από μια πολύπλοκη αλληλεπίδραση βιολογικών, κοινωνικών και ψυχολογικών παραγόντων, η μείζων καταθλιπτική διαταραχή (Major Depressive Disorder) καθιστά το άτομο εξαιρετικά ευαίσθητο σε καθημερινές καταστάσεις που μπορούν να το οδηγήσουν σε απελπισία. Κατά τη διάρκεια της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής το άτομο κυριαρχείται από συναισθήματα λύπης, κενού και αναξιότητας. Καθώς η μείζων καταθλιπτική διαταραχή μπορεί να προκληθεί από κάποιο καθημερινό γεγονός, η αλλαγή της συμπεριφοράς φαίνεται υπερβολική. Σε σπάνιες περιπτώσεις ένα άτομο μπορεί να βιώσει μόνο ένα επεισόδιο της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής. Δυστυχώς όμως, η διαταραχή αυτή τείνει να εμφανίζεται περιοδικά. Μια μείζων καταθλιπτική διαταραχή μπορεί να διαρκέσει μέχρι δύο χρόνια.
Οι γιατροί αναζητούν συμπτώματα όπως:
1. συνεχόμενα συναισθήματα λύπης και απελπισίας και
2. απουσία ευχαρίστησης στις καθημερινές δραστηριότητες.
Παρόλα αυτά, τα συμπτώματα μπορούν να διαφοροποιηθούν από απλά συναισθήματα λύπης σε σκέψεις θανάτου και αυτοκτονίας.
Μελέτες της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής αναφέρουν ένα ευρύ φάσμα τιμών όσον αφορά την αναλογία του ενήλικου πληθυσμού με τη διαταραχή. Το ποσοστό που αναλογεί σε αυτόν τον πληθυσμό είναι 10%-25% για τις γυναίκες και 5%-12% για τους άνδρες. Τα επιδημιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι δεν συσχετίζεται με την εθνικότητα, την εκπαίδευση, το εισόδημα και την οικογενειακή κατάσταση.
Η μείζων καταθλιπτική διαταραχή είναι δύο φορές συχνότερη στις γυναίκες απ' ό,τι στους άνδρες. Στα παιδιά προεφηβικής ηλικίας, η συχνότητα της νόσου είναι ίδια στα αγόρια και στα κορίτσια. Τα ποσοστά στους άνδρες και στις γυναίκες είναι υψηλότερα στην ηλικιακή ομάδα 25-44 ετών, ενώ είναι χαμηλότερα τόσο στις γυναίκες όσο και στους άνδρες ηλικίας μεγαλύτερης των 65 ετών.
Ποια είναι η αιτιολογία της Κατάθλιψης
Η αιτιολογία της νόσου δεν είναι ακόμα γνωστή αλλά το βέβαιο είναι ότι συμμετέχουν πολλοί παράγοντες. Η κληρονομικότητα έχει τον πρωταρχικό λόγο, και ακολουθούν οι ψυχοκοινωνικοί παράγοντες, όπως η απώλεια και το πένθος. Οι έρευνες σε νευροβιολογική κατεύθυνση έχουν κερδίσει έδαφος, καθώς υπάρχουν ευρήματα που αφορούν διαταραχές στη λειτουργία του εγκεφάλου, διαταραχές της νευροφυσιολογίας του ύπνου και της νευροενδοκρινικής λειτουργίας.
Κληρονομικά αίτια
Η κατάθλιψη μπορεί να είναι μια κληρονομική πάθηση. Μελέτες έχουν αποδείξει ότι οι συγγενείς ενός ασθενούς με σοβαρής μορφής κατάθλιψη (π.χ. γονείς, αδελφοί και αδελφές - ειδικότερα δίδυμοι, γιοι και κόρες) διατρέχουν κίνδυνο να αναπτύξουν μια συναισθηματική διαταραχή σε ποσοστό 10-15%, σε σύγκριση με κίνδυνο 1-2% για τον γενικό πληθυσμό.
Προσωπικότητα
Οι κλινικοί γιατροί έχουν ψάξει να βρουν μια σχέση μεταξύ της προσωπικότητας και του κινδύνου ανάπτυξης μιας συναισθηματικής διαταραχής. Δυστυχώς, στις περισσότερες μελέτες συμπεριλήφθηκαν μόνο άτομα τα οποία είχαν ήδη μια συναισθηματική διαταραχή. Επειδή στις μελέτες αυτές ζητείται από τους καταθλιπτικούς ασθενείς να περιγράψουν την προσωπικότητά τους πριν αρρωστήσουν, οι απαντήσεις που δίνουν μπορεί να είναι αναξιόπιστες.
Εμπειρίες της πρώιμης παιδικής ηλικίας μπορεί να επηρεάζουν τον κίνδυνο ανάπτυξης συναισθηματικών διαταραχών (π.χ. στέρηση στοργής από τη μητέρα, μια δύσκολη σχέση με έναν από τους γονείς) υπάρχει όμως περιορισμένη μόνο μαρτυρία υπέρ αυτής της άποψης.
Ασθενείς που έχουν υποστεί μια σειρά από πολύ οδυνηρές εμπειρίες σε σύντομο χρονικό διάστημα, μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν κατάθλιψη. Παραδείγματα τέτοιων οδυνηρών εμπειριών είναι το πένθος, η απώλεια της θέσης εργασίας, μια σωματική ασθένεια ή το διαζύγιο.
Ψυχολογικές θεωρίες
Οι θεωρίες αυτές προσπαθούν να εξηγήσουν τους ψυχολογικούς μηχανισμούς μέσω των οποίων διάφορες εμπειρίες στη ζωή (του παρόντος ή του παρελθόντος) μπορούν να οδηγήσουν σε καταθλιπτικές διαταραχές.
Αλλες βιοχημικές θεωρίες
Συγκεκριμένες ενδοκρινικές παθήσεις είναι δυνατό να οδηγήσουν στην ανάπτυξη κατάθλιψης. Για παράδειγμα, μερικοί ασθενείς με κατάθλιψη έχουν μια ανωμαλία στην έκκριση και στα επίπεδα πλάσματος κορτιζόλης.
Ποιά είναι η κλινική εικόνα και τα συμπτώματα της Κατάθλιψης
Η νόσος χαρακτηρίζεται από ασυνήθιστη, χρόνια εκτεταμένη παρουσία καταθλιπτικών συμπτωμάτων για τουλάχιστον δύο συνεχείς εβδομάδες. Αυτά περιλαμβάνουν απουσία κάθε ενδιαφέροντος και ευχαρίστησης, χαμηλή ενέργεια, ευερεθιστότητα, συναισθήματα ενοχής, προβλήματα συγκέντρωσης, κ.ά.
Τα συμπτώματα που συναντώνται σε αυτή τη διαταραχή είναι:
· Έντονο και διαρκές αίσθημα απόγνωσης, απελπισίας και ενοχής
· Έλλειψη ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης στις περισσότερες δραστηριότητες
· Βαθιά συναισθήματα νωθρότητας, ασθένειας και ταραχής
· Βεβαιότητα ότι όλα είναι μάταια και άδικα
· Σκέψεις θανάτου και αυτοκτονίας
· Απότομη αλλαγή στην όρεξη ή/και στο βάρος
· Δυσκολία στον ύπνο ή τάση για υπερβολικό ύπνο
· Μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης και αποφάσεων
· Ριζικές αλλαγές στην εργασία και στις κοινωνικές εκδηλώσεις.
Πως γίνεται η διάγνωση της Κατάθλιψης
Η μείζων καταθλιπτική διαταραχή διαγιγνώσκεται όταν ο ασθενής παρουσιάζει ένα ή περισσότερα μείζονα καταθλιπτικά επεισόδια χωρίς την παρουσία μανίας, υπομανίας ή μεικτής συμπτωματολογίας. Η διαταραχή αυτή δεν αποτελεί μέρος του διπολικού φάσματος.Η διάγνωση της κατάθλιψης είναι κλινική και όχι εργαστηριακή. Δεν είναι απαραίτητο για να τεθεί η διάγνωση ούτε και όλα τα προαναφερθέντα συμπτώματα, ενώ πλήθος άλλων συμπτωμάτων μπορεί να συνυπάρχουν.Υπεύθυνος για τη διάγνωση είναι ο ειδικός ψυχίατρος, ο οποίος οφείλει να κάνει τον απαιτούμενο εργαστηριακό έλεγχο προς αποκλεισμό κάποιας πρωτογενούς σωματικής διαταραχής, όταν υποπτεύεται ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει, ενώ σε πολλές περιπτώσεις γενικός γιατρός, οικογενειακός ή παθολόγος μπορεί να διαγνώσει ή και να αντιμετωπίσει ακόμη μια ελαφρά έως μετρίου βαθμού κατάθλιψη.
Τα άτομα τα οποία είναι σε μεγαλύτερο κίνδυνο για να βιώσουν τη μείζονα καταθλιπτική διαταραχή θα πρέπει να έχουν:
· Ιστορικό μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής
· Οικογενειακό ιστορικό μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής
· Συζυγικά προβλήματα
· Πρόσφατα έντονα προβλήματα
Ποιά είναι η πορεία της Κατάθλιψης
Η κατάθλιψη μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, με μέσον όρο ηλικίας έναρξης τα 25 έτη και σύμφωνα με επιδημιολογικά στοιχεία η ηλικία αυτή μειώνεται με την πάροδο του χρόνου. Η πορεία της υποτροπιάζουσας μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής, δεν είναι σταθερή. Ορισμένα άτομα έχουν μεμονωμένα επεισόδια με διαφορά πολλών ετών μεταξύ τους, χωρίς καθόλου συμπτώματα κατάθλιψης, ενώ άλλα εμφανίζουν όλο και συχνότερα επεισόδια με την ηλικία. Επίσης, οι περίοδοι ύφεσης της νόσου συνήθως διαρκούν περισσότερο, στα πρώτα χρόνια της πορείας της διαταραχής.
Ο αριθμός προηγούμενων επεισοδίων αποτελεί προγνωστικό παράγοντα της πιθανότητας εμφάνισης επόμενου μείζονος καταθλιπτικού επεισοδίου. Περίπου 58%-60% των ατόμων με μείζονα καταθλιπτική διαταραχή - μοναδικό επεισόδιο - είναι αναμενόμενο να εμφανίσουν δεύτερο επεισόδιο. Τα άτομα που παρουσίασαν δύο επεισόδια έχουν πιθανότητες 70% να παρουσιάσουν και τρίτο, και τα άτομα με τρία επεισόδια έχουν πιθανότητες 90% να παρουσιάσουν ένα τέταρτο επεισόδιο. Επίσης, 5%-10% των ατόμων με μείζονα καταθλιπτική διαταραχή - μοναδικό επεισόδιο - αναπτύσσουν στη συνέχεια, μανιακό επεισόδιο. Τα μείζονα καταθλιπτικά επεισόδια μπορεί να λήξουν οριστικά (περίπου στα 2/3 των περιπτώσεων), ή μόνο μερικώς ή καθόλου (σε περίπου 1/3 των περιπτώσεων). Όσον αφορά τα άτομα που είχαν μόνο μερική ανάνηψη, η πιθανότητα να εμφανίσουν επιπλέον επεισόδια που ακολουθούν το ίδιο σχήμα μερικής ανάνηψης μεταξύ των επεισοδίων αυτών είναι μεγαλύτερη.
Μελέτες παρακολούθησης δείχνουν ότι έναν χρόνο μετά τη διάγνωση, 40% των ατόμων έχουν ακόμη αρκετά σοβαρά συμπτώματα, 20% δεν πληρούν τα κριτήρια και 40% δεν έχουν καμία διαταραχή της διάθεσης.
Ποιά είναι η θεραπεία της Κατάθλιψης
Η θεραπεία της κατάθλιψης αποβλέπει σε τρείς στόχους:
- Προστασία του ασθενή από το ενδεχόμενο αυτοκαταστροφής
- Καταπολέμηση της φάσης κατάθλιψης
- Προφύλαξη - αποτροπή προσεχών φάσεων
Η θεραπευτική προσέγγιση περιλαμβάνει:
- φαρμακευτική θεραπεία
- Ψυχολογικές θεραπείες
1. Γνωσιακή
2. Συμπεριφορική
3. Διαπροσωπική
4. Ψυχαναλυτικής κατεύθυνσης
5. Υποστηρικτική
6. Ομαδική
7. Οικογενειακή
Τα μείζονα καταθλιπτικά επεισόδια μπορούν να θεραπευτούν στο 70-80% των περιπτώσεων .Η συνέχιση της θεραπείας με αντικαταθλιπτικά για τουλάχιστον πέντε μήνες βοηθάει στην πρόληψη των υποτροπών και σε ασθενείς με υποτροπιάζουσα μείζονα καταθλιπτική συνδρομή απαιτείται μακροχρόνια θεραπεία.
Οι κυριότερες κατηγορίες αντικαταθλιπτικών φαρμάκων είναι:
1. Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά
2. Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRI)
3. Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης και νοραδρεναλίνης
4. Αναστολείς μονοαμινοξειδάσης
Πηγή: protonpharma.gr
