Οι ερευνητές και επιστήμονες της ψυχικής υγείας αναγνώρισαν σχετικά πρόσφατα την ύπαρξη αλλά και την ολοένα μεγαλύτερη εξάπλωση της κατάθλιψης στα μικρά παιδιά. Οι καταθλιπτικές διαταραχές εντάσσονται, σύμφωνα με το DSM-IV (APA, 1994 στο Κολιάδης, 2010) στις Διαταραχές της Διάθεσης οι οποίες διακρίνονται σε Μείζονες Καταθλιπτικές Διαταραχές, Δυσθυμικές Διαταραχές ή Δυσθυμίες και Καταθλιπτικές Διαταραχές Μη Προσδιοριζόμενες Αλλιώς (Κλεφτάρας, 2004˙ Κάκουρος & Μανιαδάκη, 2004 στο Καλαντζή-Αζίζι & Ζαφειροπούλου, 2009).
Τα μικρά αλλά πολλές φορές και τα μεγαλύτερα παιδιά δυσκολεύονται να εκφράσουν λεκτικά αυτό που αισθάνονται και ως αποτέλεσμα, αυτοί που αντιλαμβάνονται πρώτοι την ύπαρξη προβλήματος είναι τα κοντινά τους πρόσωπα, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί. Σύμφωνα με την επιστημονική κοινότητα, η κατάθλιψη μπορεί να είναι αποτέλεσμα γενετικών, βιοχημικών, περιβαλλοντικών ή και ατομικών παραγόντων.
Αντίστοιχα, παράγοντες όπως μια ισχυρή κληρονομική βάση, χημικές ουσίες του εγκεφάλου όπως η σεροτονίνη και η νορεπινεφρίνη, οι απώλειες αγαπημένων προσώπων, μεταβατικά στάδια στη ζωή του παιδιού, διαζύγιο γονέων, αλλά και χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του ίδιου του παιδιού όπως έλλειψη αισιόδοξης σκέψης και χαμηλή αυτοεκτίμηση, μπορούν να συμβάλλουν και να προκαλέσουν στην εμφάνισης της κατάθλιψης ανεξαρτήτως της ηλικίας του.
Φυσικά πολύ σημαντικό ρόλο παίζουν και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες. Το παιδί περνά τον περισσότερο χρόνο της ημέρας του στο σχολικό πλαίσιο και εκεί είναι που «χτίζει» όχι μόνο τη μαθησιακή του ικανότητα αλλά και την κοινωνικοποίησή του. Ορισμένες φορές όμως, η κοινωνικοποίηση αυτή δεν επιτυγχάνεται, το παιδί αδυνατεί να δημιουργήσει φιλικά δίκτυα και καταλήγει να απομονώνεται ή και να περιθωριοποιείται. Συχνά, τα παιδιά που εμφανίζουν κοινωνική απόσυρση τείνουν να γίνονται θύματα σχολικού εκφοβισμού (το γνωστό bulling) κάτι που έχει άμεσες και καταστροφικές συνέπειες στην ψυχική και συναισθηματική τους ισορροπία.
Πρέπει να σημειωθεί ότι τα συμπτώματα της παιδικής κατάθλιψης ποικίλλουν από παιδί σε παιδί. Το ότι ένα παιδί παρουσιάζει μιας μορφής καταθλιπτική διαταραχή δε συνεπάγεται και ότι θα βιώσει όλα τα συμπτώματα που περιγράφονται στα διαγνωστικά εργαλεία.
