Πρωτ. Θεμιστοκλέους Χτ. Χριστοδούλου, Δρος Θ.
Ερώτηση:Κατά την εκκλησιαστική ταφή που κάνει ο ιερέας, τι πρέπει να ρίπτεται στον κεκοιμημένο;Απάντηση: Κατά την κηδεία, όταν φθάσει η νεκρική πορεία στο κοιμητήριο κι αφού προηγηθεί η τέλεση τού Τρισάγιου κι εφόσον τοποθετηθεί η σορός στον τάφο, λαμβάνει ο ιερεύς την κανδήλα με το λάδι και απαγγέλει τον ψαλμικό στίχο• «Ραντιείς με υσσώπω και καθαρισθήσομαν πλυνείς με, και υπέρ χιόνα λευκανθήσομαι» (Ψαλμ. 50,7). Στη λέξη «πλύνεις με» ρίχνει όλο το λάδι της κανδήλας πάνω στον κεκοιμημένο. Κατόπιν παίρνει στα χέρια του ο ιερεύς το φτυάρι και ρίχνει χώμα στον κεκοιμημένο απαγγέλλοντας τον ψαλμικό στίχο• «Τού Κυρίου η γη και το πλήρωμα αυτής, η οικουμένη και πάντες οι κατοικούντες εν αυτή. Γή εί και είς γήν απελεύσει» (Ψαλμ. 24,1). Στις λέξεις «Γη εί» ρίχνει σταυροειδώς πάνω στον κεκοιμημένο το χώμα κι αμέσως βάζει το «Δι' ευχών». Η κηδεία στο σημείο αυτό τελειώνει.
Για τη ρίψη χώματος στους κεκοιμημένους αναφέρεται για πρώτη φορά στη χειρόγραφη λειτουργική παράδοση ο χειρόγραφος κώδικας της Κρυπτοφέρρης πού περιέχει και την πρώτη νεκρώσιμη ακολουθία εις κοιμηθέντας, «λαμβάνει ο ιερεύς το σκαλίδριον με τας χείρας και σφραγίζει τον ταφον μετά τούτο σταυροειδώς».
Σε μερικά μέρη αντί για λάδι κανδήλας ρίχνουν οι ιερείς οίνο. Το σωστότερο είναι η ρίψη λαδιού. Αυτό έχει τα ερείσματα του σε πολύ παλαιά παράδοση. Ήδη ο άγιος Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης στα συγγράμματά του αναφέρει ότι το λάδι είναι αυτό που χρησιμοποιείται στους κεκοιμημένους. Αναφέρει μάλιστα τι πως το επορκιστικό λάδι που διαβάζει η αγία μας Εκκλησία στους βαπτισμένους με το οποίο και αλείφονται, συμβολίζει την ανάληψη των πνευματικών αγώνων, όπως συνηθίζουν να κάνουν και οι αθλητές πριν μπουν στο στάδιο, το αυτό συμβαίνει και στην κηδεία που και ο κεκοιμημένος αλείφεται με λάδι για ανάληψη νέων αγώνων. Άλλωστε και η άλλη ζωή στην οποία μετατίθεται ο κάθε κεκοιμημένος, συνιστά ένα νέο πνευματικό στάδιο, αγώνα. «Μετά δε τον ασπασμόν επιχέει τω κεκοιμημένω το έλαιον ο ιεράρχης. Μέμνησο δε, ότι κατά την ιεράν Θεογενεσίαν προ τού θειοτάτου βαπτίσματος πρώτη μέθεξις ιερού συμβόλου δωρείται τω τελουμένω, μετά την ολικήν της προτέρας εσθήτος απαμφίασιν, το της χρίσεως έλαιον εν τέλει δε νύν απάντων επί τω κεκοιμημένω το έλαιον επιχέεται. Και τότε μεν η τού ελαίου χρίσις, επί τους ιερούς αγώνας εκάλει τον τελούμενον νύν δε το επιχεόμενον έλαιον εμφαίνει κατά τους αυτούς ιερούς αγώνας αθλήσαντα και τελειωθέντα τον κεκοιμημένον» (Διονυσίου Αρεοπαγίτου, ΡG 3, 565 Α).
Χαρακτηριστικά αναφέρει και το παράδειγμα τού αθλητού που πριν εισέλθει στο στάδιο για τον αγώνα αλείφεται με λάδι. Αλλά κι όταν τελειώσει εξ αιτίας των ιδρωτών και τού κόπου ξανααλείφεται με λάδι: «Επειδή γάρ και οι εις αγώνας ευτρεπιζόμενοι χρίονται, και οι των αγώνων παυσάμενοι και των ιδρωτών απολουσάμενοι χρίονται, εικότως και επί τούτοις, εκείσε μέν κατ' αρχάς εχρίετο εις τους αγώνας υπαλειφόμενος, ενταύθα δε εν τω τέλει πάντων ως των αγώνων αποπαυσάμενος» (Διονυσίου Αρεοπαγίτου ΡG 3, 581 Β).
Ο αγ. Συμεών Θεσσαλονίκης αναφέρει πώς κατά την ταφή στους μεν μοναχούς επιχέεται έλαιον, στους δε κοσμικούς χους από το θυσιαστήριον: «Και ημείς τοίνυν τούτο τελούμεν. Και τοις τεθνεώσιν εν Χριστώ αδελφοίς επιχέομεν έλαιον πλην ού το διδόμενον άγιον έλαιον τοις ζώσιν, ο φησίν ο Θεάδελφος, άλλ' έκ της λυχνίας τού ναού, και μάλλον τού θυσιαστηρίου. Και ούδένα μοναχόν θάπτομεν εί μη και το της φωταγωγού έλαιον τω λειψάνω εκχέομεν, ηγιασμένον ον, ως ενώπιον Κυρίου ανάπτον. Και εν τοις κοσμικοίς δε κατά Χριστόν αδελφοίς τελευτήσασι χουν τού θυμιατηρίου, ως ιερόν και ηγιασμένον τελούντα, τη τού σταυρού σφραγίδι δια τού θυμιατηρίου σταυροειδώς επιβάλλομεν, προ της απλώς επιβαλλομένης γης, παραδίδοντες τον ηγιασμένον εν Χριστώ έν ηγιασμένη γη κατά την θείαν άπόφασιν, συντηρούμενον έως εξαναστή» (Συμεών Θεσσαλονίκης ΡG 155, 520).
Αυτή όμως φαίνεται να είναι μια πράξη τοπική της εκκλησίας Θεσσαλονίκης εκείνης της εποχής τού Συμεώνος. Στη χειρόγραφη λειτουργική παράδοση δεν γίνεται διαχωρισμός των μοναχών από τους κοσμικούς. Σε όλους τους κεκοιμημένους χρησιμοποιείται έλαιον.
Ο π. Κων. Καλλίνικος παρατηρεί σχετικά με τη ρίψη τού χώματος στους κεκοιμημένους: «Το χώμα δε το επιρριπτόμενον επί τού νεκρού ως βόλος γης θρυμμα-τισμένος εν τη πτώσει του, καθ' ην στιγμήν ο ιερεύς αναφωνεί το• «Γή ει και εις γήν απελεύσει» σημαίνει βεβαίως την επικειμένην διάλυσιν τού σώματος εις τα εξ ων συνετέθη στοιχεία και το μάταιον της γηίνης ημών υποστάσεως και το κενόν των εγκόσμιων προσπαθειών και μόχθων και αγώνων εις δίπηχυ μνήμα κατασταλαζόντων. Μάθημα φιλοσοφικώτατον εν στιγμή ψυχολογικωτάτη προσφερόμενον τοις το ύστατον τον νεκρόν αποχωριζομένοις» (Κων. Καλλινίκου, Ο χριστιανικός ναός και τα τελούμενα εν αυτώ, εκδ. Γρηγόρη, σ. 713-714 και ΘΗΕ, τ. 9, σ. 383-385).
Πηγή: egolpion.com
