Α´. Η καταγωγή του.Ο άγιος Σάββας γεννήθηκε το έτος 439 μ. Χ. στην Μουταλάσκη της Καππαδοκίας. Η Καππαδοκία είναι μια επαρχία του Βυζαντίου η οποία από την εποχή της Καινής Διαθήκης μέχρι και τον ξεριζωμό των Ελλήνων το 1924 έχει προσφέρει πολλά και πολλούς στην Εκκλησία.
Καππαδόκες μάρτυρες όπως ο άγιος Γεώργιος, ο άγιος Μάμας, οι άγιοι μάρτυρες Ευέλπιστος, Ορέστης, Γόρδιος, Θεόδοτος, Θεόδωρος, Ρουφίνα, ο Ιωάννης ο Ρώσος του οποίου το τίμιο λείψανο φέρανε οι αδελφοί πρόσφυγες από το Προκόπι στην Εύβοια και τόσοι άλλοι ποτίζουν με το αίμα τους την φυτεία του χριστιανισμού.
Μεγάλοι θεολόγοι και ποιμένες της Εκκλησίας την στηρίζουν με τη διδασκαλία και την ποιμαντική τους. Μέγας Βασίλειος, Γρηγόριος ο Θεολόγος, Γρηγόριος ο Νύσσης, ο άγιος Γρηγόριος επίσκοπος Νεοκαισαρείας, ο άγιος Γρηγόριος ο φωτιστής των Αρμενίων, Αμφιλόχιος Ικονίου, Αστέριος Αμασείας, ο άγιος πατριάρχης Ιεροσολύμων Αλέξανδρος, ο Φίρμος και ο άγιος Φιρμιλιανός επίσκοποι Καισαρείας και τόσοι άλλοι. Ο Αρσένιος ο Καππαδόκης, ο γέροντας του πατρός Παϊσίου του αγιορείτου, όπως και ο ίδιος ο πατήρ Παΐσιος κατάγονται από τα Φάρασα της Καππαδοκίας.
Για να εννοήσουμε πόσο ήρωες, μάρτυρες και άγιοι υπήρξαν γενικά οι Καππαδόκες, πρέπει να θυμηθούμε ότι η Καππαδοκία υποδουλώθηκε στους Σελτζούκους Τούρκους το 1071 με την ήττα των Βυζαντινών στο Μαντζικέρτ. Από την στιγμή εκείνη η Καππαδοκία μαζί με την επαρχία της Αρμενίας χάθηκε οριστικά για τους Βυζαντινούς.
Ο Μανουήλ Κομνηνός θα προσπαθήσει ν’ ανακτήσει τα χαμένα εδάφη το 1176 στο Μυριοκέφαλο, αλλά η ήττα του θα οριστικοποιήσει την ασέληνη νύχτα της δουλείας. Έκτοτε συνεχείς προελάσεις και επιδρομές Μογγόλων, Μαμελούκων, Τουρκομάνων και Οθωμανών θα καταστήσουν αφόρητη την ζωή των χριστιανικών πληθυσμών. Το 1476 η Καππαδοκία περνά οριστικά στα χέρια των Οθωμανών Τούρκων.
Και τώρα ας σκεφθούμε· από το 1071 που υποδουλώθηκε η Καππαδοκία στους Σελτζούκους Τούρκους και εν συνεχεία το 1476 στους Οθωμανούς μέχρι το 1924 που αναχώρησαν οι τελευταίοι ΄Ελληνες Καππαδόκες περάσανε 853 χρόνια! Οι ιστορικοί δέχονται ότι, και πριν τη μάχη του Μαντζικέρτ, ορισμένες περιοχές της Καππαδοκίας είχαν χαθεί για τους βυζαντινούς και σ’ αυτές η δουλεία φθάνει και τα 900 χρόνια! Τέτοια μακρόχρονη δουλεία καμμία ελληνική περιοχή δεν αντιμετώπισε. Μόνο η επίσης μαρτυρική και πολύπαθη και αγία νήσος της Κύπρου φθάνει τα 768 χρόνια σκλαβιάς, από το 1191 μέχρι το 1959 που ελευθερώθηκε. Λατίνοι και Ενετοί (379 χρόνια), Τούρκοι (308 χρόνια), και Άγγλοι (81 χρόνια) ήταν οι κατακτητές της, με χειρότερους και σκληρότερους τους Λατίνους, κατά την κυριαρχία των οποίων οι αδελφοί Κύπριοι φτύσανε όχι μόνο αίμα αλλά και το γάλα της μάνας τους.
Κομπορρημονούμε εμείς στους πανηγυρικούς της 25ης Μαρτίου για το πώς αντέξαμε τα 400 χρόνια δουλείας (η νότιος Ελλάδα) και τα 500 (η βόρειος Ελλάδα) και καλά κάνουμε· αλλά να θυμόμαστε τις μαρτυρικές περιοχές που προαναφέραμε, που το χώμα τους έχει ως κύρια συστατικά του το αίμα, το μαύρο δάκρυ, τα πολτοποιημένα από τα μαρτύρια και καμένα από την φωτιά τίμια οστά και λείψανά τους.
Ήταν τόσο μακρόχρονη η δουλεία των Καππαδοκών και τόσο αφόρητες οι πιέσεις που χάσανε και τη γλώσσα τους. Μιλούσανε τα «καραμανλίδικα», που ήταν τουρκικά που τα γράφανε με ελληνικούς χαρακτήρες. Αναφέρουν οι ιστορικοί, ότι το 1477 υπάρχει Καππαδοκική κοινότητα στην Κωνσταντινούπολη με 384 οικογένειες οι οποίες μιλούν τουρκικά, ακόμη και στη θεία λειτουργία, που τελούν στον άγιο Κωνσταντίνο στα Ψωμαθειά. Κάποιοι θα τους κατηγορήσουν· ας θυμηθούν όμως, ότι είχαν περάσει ήδη από το 1071 που έγινε η μάχη του Μαντζικέρτ 406 χρόνια αφόρητης σκλαβιάς στους Σελτζούκους, υφιστάμενοι συγχρόνως τις επιδρομές αγρίων νομαδικών φυλών που προαναφέραμε, με αποτέλεσμα τουλάχιστον στα αστικά κέντρα να αποτελούν την μειοψηφία εν μέσω των αγρίων πιστών της ερυθράς ημισελήνου. Χάσανε λοιπόν και τη γλώσσα τους. Δεν χάσανε όμως την ορθόδοξη πίστη τους και τον ελληνισμό τους.
Β´. Ηγιασμένος.
Ο άγιος Σάββας έχει την προσωνυμία «ηγιασμένος». Υπήρξε δηλαδή τόσο άγιος, που η Εκκλησία έβαλε σαν δεύτερο όνομα του το «ηγιασμένος». Και πράγματι υπήρξε ηγιασμένος εκ κοιλίας μητρός. Σε ηλικία 8 ετών πήγε στο μοναστήρι των Φλαβιανών, κοντά στον τόπο του κι έμεινε εκεί μέχρι που έγινε 18 ετών. Η παιδική και εφηβική του ζωή πέρασε μέσα στο μοναστήρι. Υπήρξε παιδαριογέρων, δηλαδή παιδί με σύνεση και ζωή γέροντος αλλά και γέρων με παιδική απλότητα και αθωότητα και χάρη.
Από κει έφυγε και πήγε στα Ιεροσόλυμα όπου προσκύνησε τους αγίους τόπους και μετά αποσύρθηκε στην έρημο κοντά στον άγιο Ευθύμιο και μετά στον άγιο Θεόκτιστο. Ασκήθηκε πολύ και έφθασε σε μεγάλα μέτρα αρετής. Αργότερα έφτειαξε και δικό του μοναστήρι την περίφημη μέχρι σήμερα μονή του αγίου Σάββα με πολλούς μοναχούς. Έτσι πέρασε όλη τη ζωή του έχοντας σαν σύνθημα και ιδανικό του το παράγγελμα του Κυρίου μας «άγιοι γίνεσθε, ότι εγώ άγιος ειμί» (Α´Πετρ. 1,16). Και αυτό που λέγει ο απόστολος Παύλος ότι· «Τούτο (γαρ) έστι θέλημα του Θεού, ο αγιασμός υμών» (Α´Θεσ. 4,3). Ο Παύλος, το «στόμα του Χριστού», μέσα σε μία φράση μας δείχνει κατά σαφή και αλάθητο τρόπο τον προσανατολισμό μας. Είναι, πρέπει να είναι, ο κύριος στόχος και σκοπός μας, στον οποίον πρέπει να συγκλίνουν όλες οι επί μέρους επιδιώξεις μας.
Ο αγιασμός μας, ας το προσέξουμε, δεν είναι ένα στατικό γεγονός, δεν είναι κάτι που κάποτε θα φθάσουμε κι από κει και πέρα δεν υπάρχει τίποτα άλλο. Είναι κάτι ολοένα και πιο δυναμικό. Ο αγιασμός λένε οι πατέρες είναι όρος χωρίς κορυφή. Νομίζεις ότι φθάνεις στο τέλος και ξαφνικά ανακαλύπτεις ότι υπάρχει και άλλη ανάβαση και σε περιμένουν και άλλες κορυφές. «Γίνεσθε ουν υμείς τέλειοι, ως ο πατήρ υμών ο ουράνιος τέλειος εστί».
Γ´. Ο αγώνας του εναντίον των αιρέσεων.
Ο Μονοφυσιτισμός ο οποίος καταδικάστηκε από Δ´Οικουμενική Σύνοδο βρήκε στήριγμα στο παλάτι. Ο αυτοκράτορας Αναστάσιος εξόρισε τον αρχιεπίσκοπο Ιεροσολύμων Ηλία και φυλάκισε πλήθος κληρικών. Ο άγιος Σάββας, ενώ ήταν 70 ετών, ανέλαβε την βαρειά αποστολή να ταξιδεύσει στην Κων/πολη και να μεσιτεύσει υπέρ των ορθοδόξων. Πέτυχε να επανέλθει ο Ηλίας και να αποφυλακισθούν οι ορθόδοξοι κληρικοί.
Επειδή όμως η εξουσία είναι άστατη και σαλεύεται από πλείστες όσες πιέσεις, μετα από λίγα χρόνια ο αυτοκράτορας εξόρισε τον αρχιεπίσκοπο Αντιοχείας Φλαβιανό και απειλούσε με νέα εξορία και τον Ιεροσολύμων Ηλία. Συγχρόνως ενέσκηψε πείνα στην Παλαιστίνη και οι χριστιανοί δοκιμαζόταν διπλά. Και πάλι ο άγιος Σάββας αν και 80 ετών εγκατέλειψε την έρημο και ήρθε να συμπαρασταθεί στους ορθοδόξους.
Κι όταν ο μονοφυσίτης αρχιεπίσκοπος Αντιοχείας Σεβήρος απαιτούσε με κάθε τρόπο να αναγνωριστεί από τον αρχιεπίσκοπο Ιεροσολύμων Ηλία ο άγιος Σάββας, ενώ ήταν 80 ετών, τον στήριξε. Όταν ο Σεβήρος έστειλε πρεσβεία κληρικών με συνοδεία στρατιωτών για να επιτύχει τον σκοπό του τότε ο ζηλωτής ασκητής αντιπαρέταξε τους μοναχούς του και πέτυχε οι αιρετικοί να φύγουν κατησχυμμένοι.
Όταν ο Αναστάσιος πέθανε και ανέλαβε ο Ιουστίνος (518-527) ανεκάλεσε τους ορθοδόξους αρχιερείς από την εξορία. Τότε ο άγιος Σάββας γεμάτος χαρά έτρεξε να παραστεί στα Ιεροσόλυμα στην επίσημη ανάγνωση του βασιλικού διατάγματος υπέρ των ορθοδόξων, που έγινε στις 6 Αυγούστου του 518. Μάλιστα βρήκε την ευκαιρία να περιοδεύσει εις Καισάρεια και Σκυθόπολη και να αναπτερώσει το φρόνημα των χριστιανών.
Όταν ανέλαβε την εξουσία ο Ιουστινιανός (527-565), την αδελφή του οποίου Ησυχία είχε θεραπεύσει ο όσιος από ασθένεια, ο άγιος Σάββας 90 ετών ξαναεπισκέφτηκε την Κων/πολη με νέα αιτήματα. Τότε ο Ιουστινιανός, αφού ικανοποίησε τα αιτήματά του, ενίσχυσε οικονομικά και τα συνεχιζόμενα έργα στη μονή του αγίου Σάββα. Τότε ο άγιος Σάββας έκτισε στη πόλη των Ιεροσολύμων το ναό της Υπαπαντής, ξενώνα, νοσοκομείο, τη μονή του αγίου Θαλελαίου, τη μονή του αγίου Γρηγορίου και τη μονή της αγίας Μαρίας επί του όρους των Ελαιών.
Σε βαθύτατο γήρας ο άγιος Σάββας αρρώστησε και στις 5 Δεκεμβρίου του 532, σε ηλικία 93 ετών, κοιμήθηκε εν Κυρίω.
Πηγή: pmeletios.com
