Άγιον Όρος: Μοναχισμός και Ιστορία - Βίντεο

Ένα αφιέρωμα στο μοναχισμό και σε ιστορικές μορφές της Ορθοδοξίας που έζησαν στο περιβόλι της Παναγιάς. Για πρώτη φορά στην ελληνική τηλεόραση προβάλλονται εικόνες από την επίσκεψη του Πατριάρχη Αθηναγόρα το 1963 ενώ ακούγονται οι διδαχές φωτισμένων μοναχών όπως ο Γέροντας Παϊσιος...

Άγιον Όρος και Μοναστηριακή ζωή (Οδοιπορικό)

Ένα οδοιπορικό στο Περιβόλι της Παναγίας μας όπου περιέχει απίστευτες εικόνες από την ζωή των Μοναχών.

ΜΙΑ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΟΛΙ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ...

Του Aρχιμ.Εφραίμ

Ηγούμενος Ι.Μ Βατοπαιδίου

Από θεολογική άποψη το Άγιον Όρος είναι ο κατεξοχήν τόπος αγιότητος. Από κοινωνική άποψη η αγιορειτική πολιτεία είναι η αρχαιότερη δημοκρατία που παραμένει ενεργός από την στιγμή της ιδρύσεώς της ως σήμερα.

Η ζωή και η παράδοση του Αγίου Όρους είναι αδιάκοπη. Δεν υπήρξε περίοδος κατά την οποία αυτό να έχασε την ταυτότητά του η να λησμόνησε την αποστολή του μέσα στην Εκκλησία και τον κόσμο.

Αποστολή του είναι να δημιουργεί αληθινούς ανθρώπους καθ’ ομοίωσιν Θεού, δηλαδή αγίους, καλλιεργώντας και μεταλαμπαδεύοντας την ζώσα παράδοση της θεώσεως στον κόσμο.

Το Άγιον Όρος έχει μία μοναδικότητα ζωής, κρύβει ένα μυστήριο, μία αναγεννητική δύναμη, που κατευθύνει στον Ουρανό. Γι’ αυτό και πολλοί προσκυνητές που το επισκέπτονται, αλλά και όσοι ακόμη έχουν κάποια επικοινωνία η κάποια σχέση μαζί του, βρίσκουν την εσωτερική πνευματική τους ανάπαυση και πλήρωση.

Σημαντική θέση στην λειτουργία του Αγιορειτικού κοινοβίου έχει η φιλοξενία των προσκυνητών. Δεν νοείται Μονή του Αγίου Όρους δίχως προσκυνητές. Ουσιαστικά τα μοναστικά καθιδρύματα ανήκουν στους προσκυνητές, στον λαό του Θεού.

Οι μοναχοί κάθε μοναστηριού είναι οι πρόσκαιροι οικήτορες και διαχειριστές του για κάποιο χρονικό διάστημα, που παραδίδουν τον χώρο και το πνεύμα της Μονής στην επόμενη γενεά των μοναχών ως ιερά παρακαταθήκη, για να την συντηρήσουν και να συνεχίσουν την παράδοσή της, ώστε να έρχονται και να αναπαύονται οι προσκυνητές.

Το Άγιον Όρος παρόλο που είναι αναπόσπαστο τμήμα της ελληνικής επικράτειας και βρίσκεται υπό την πνευματική σκέπη του Οικουμενικού Πατριαρχείου, έχει οικουμενικό χαρακτήρα. Οι μοναχοί του κατάγονται από διάφορες χώρες.

Αλλά και οι επισκέπτες του Αγίου Όρους, οι οποίοι μάλιστα δεν χαρακτηρίζονται ως επιστκέπτες αλλά ως προσκυνητές, γιατί δεν κάνουν κάποιο ταξίδι αναψυχής αλλά έρχονται να προσκυνήσουν τα ιερά σεβάσματα του τόπου, προέρχονται από όλα τα μέρη του κόσμου εκπροσωπώντας διάφορες πολιτιστικές, πνευματικές και θρησκευτικές ακόμη παραδόσεις.

Στην Μονή μας το 2010, είχαμε 40.000 περίπου διανυκτερεύσεις προσκυνητών.

Οι μοναχοί του Αγίου Όρους στο πρόσωπο καθενός προσκυνητού δεν βλέπουν απλώς κάποιον άνθρωπο, βλέπουν την εικόνα του Θεού, τον ίδιο τον Θεό. Λέει ο αββάς Απολλώς για τον τρόπο υποδοχής των αδελφών: «Καθώς έρχονται οι αδελφοί, πρέπει να υποκλινόμαστε με σεβασμό.

Την ώρα εκείνη υποκλινόμαστε στον Θεό και όχι σε αυτούς. Γιατί λέει “είδες τον αδελφό σου, είδες τον Θεό σου”». Οι μοναχοί αναγνωρίζουν τον Θεό στο πρόσωπο του συνανθρώπου, γι’ αυτό τον διακονούν με χαρά, με ταπείνωση, με αγάπη. Η αγάπη αυτή είναι ανιδιοτελής, έχει θυσιαστικό χαρακτήρα. Ο μοναχός δεν περιμένει να του δώσει κάτι ο προσκυνητής.

Ο προσκυνητής δεν πληρώνει για την φιλοξενία του. Ο μοναχός που διακονεί δεν πληρώνεται από κανέναν, δεν έχει καμμία επαφή με χρήματα. Η φιλοξενία στις Μονές του Αγίου Όρους προσφέρεται δωρεάν, αμισθί, διότι έτσι θέλει η οικοδέσποινα του τόπου, η Ηγουμένη του Αγίου Όρους, η Κυρία Θεοτόκος.

Όλα αυτά τα πράγματα, ενώ είναι τόσο ανθρώπινα και απλά, είναι σχεδόν άγνωστα altσήμερα στην κοσμική κοινωνία. Η ανιδιοτελής αγάπη, που είναι στην πραγματικότητα η μόνη αληθινή αγάπη, αυτήν που φανέρωσε ο Χριστός στον κόσμο, όχι μόνο έπαυσε να υπάρχει, αλλά και συχνά θεωρείται ως μωρία από τους ανθρώπους.

Το χρήμα, η σκοπιμότητα, η εκμετάλλευση του ανθρώπου από τον άνθρωπο, έχουν ανυψωθεί σε στόχους και ιδανικά της σύγχρονης κοινωνίας. Γι’ αυτό το πνεύμα και το ήθος του Αγίου Όρους, που είναι πνεύμα και ήθος ανιδιοτελούς αγάπης, έρχεται ως γόνιμη πνευματική δροσιά για μία καλύτερη και πιο ανθρώπινη ζωή στον κόσμο.

Είναι η μόνη κοινωνία που έχει ως σκοπό και ως ελεύθερα επιλεγμένο ιδεώδες την ανιδιοτελή αγάπη, την εν Χριστώ αγάπη, και θεωρεί αμαρτία την έκπτωση από αυτήν.

Είναι η κοινωνία που επιλέγει ως ιδεώδες αυτό που μπορεί πραγματικά να συνενώσει τους ανθρώπους και όχι αυτό που εξαρχής εγγυάται την διάσπασή τους, δηλαδή την ιδιοτέλεια και την εκμετάλλευση για το κέρδος.

Μία σημαντική φιλοφρόνηση που προσφέρεται στους προσκυνητές του Αγίου Όρους είναι η προσκύνηση των αγίων λειψάνων και των θαυματουργών εικόνων, που πλαισιώνεται με την ξενάγηση στο Καθολικό της Μονής.

Διότι δεν υπάρχει τίποτε πολυτιμότερο και σπουδαιότερο επί της γης από την παρουσία των Αγίων, που διατηρείται διαχρονικά μέσα στον κόσμο με τα λείψανά τους. Αυτός είναι και ο σκοπός της Εκκλησίας, η δημιουργία Αγίων.

Στα ιερά λείψανα των Αγίων βρίσκεται ενοικούσα η θεία Χάρις, η άκτιστη θεία ενέργεια. Ασπαζόμενος λοιπόν ο προσκυνητής αυτά τα άγια λείψανα λαμβάνει την δωρεά της θείας Χάριτος.

Στο Άγιον Όρος ο προσκυνητής έχει την ευλογία να έλθει σε επαφή με πολλούς μεγάλους Αγίους της Εκκλησίας μας.

Στην Μονή μας φυλάσσονται πάνω από διακόσια τεμάχια αγίων λειψάνων, όπως των αγίων Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Γρηγορίου του Θεολόγου, Τιμίου Προδρόμου, αποστόλων Ανδρέα και Βαρθολομαίου, μεγαλομαρτύρων Παντελεήμονος, Ιακώβου του Πέρσου· και βέβαια το σημαντικότερο κειμήλιο, η Τιμία Ζώνη της Θεοτόκου.

Κάποιος προσκυνητής που είχε πρόβλημα με τα χέρια του, είχαν παραλύσει και δεν μπορούσε να τα κουνήσει, προσκυνώντας την Αγία Ζώνη στην Μονή μας αμέσως θεραπεύθηκε.

Κάποιος άλλος που είχε μεγάλο πρόβλημα με την μέση του προσκυνώντας την εικόνα της Παναγίας Παραμυθίας, μία από τις επτά θαυματουργές εικόνες που φυλάσσονται στην Μονή μας, αισθάνθηκε να τον διαπερνά κάτι σαν ηλεκτρική ενέργεια, και θεραπεύτηκε εκείνη την στιγμή.

Πολλοί προσκυνητές στην Μονή μας αισθάνονται όταν προσκυνούν τα άγια λείψανα μία ευωδία. Αυτή η ευωδία δεν έχει φυσική προέλευση, δεν βάζουμε εμείς κολώνια η άρωμα στα άγια λείψανα. Η ευωδία αυτή είναι υπερφυσική, προέρχεται από την Χάρη του Αγίου Πνεύματος.

Στους προσκυνητές προσφέρεται και ο λόγος. Συνήθως το διακόνημα του λόγου επωμίζεται ο Γέροντας της Μονής, μπορεί όμως κάποιος αδελφός της Μονής, που ορίζει κάθε φορά ο Γέροντας να ομιλεί σε συνάξεις με τους προσκυνητές.

Εκεί συζητούνται πρακτικά θέματα που έχουν σχέση με την πνευματική οικοδομή των προσκυνητών και δίνονται απαντήσεις σε ερωτήματα και απορίες που προβάλλονται από αυτούς.

Ο θεολογικός λόγος έχει διάφορες βαθμίδες. Ας ορίσουμε κάποιες μορφές θεολογικού λόγου.

Αρχικά έχουμε τον κατηχητικό λόγο. Αυτόν που μπορεί να προσφέρει ένας μορφωμένος θεολογικά άνθρωπος στους ακροατές του δίχως να έχει την ανάλογη εμπειρία.

Μπορεί όμως και αυτός ο λόγος να ωφελήσει τους ακροατές σύμφωνα με την υπόδειξη του Χριστού, «πάντα όσα εάν είπωσιν υμίν τηρείν τηρείτε και ποιείτε· κατά δε τα έργα αυτών μη ποιείτε».

Ως δεύτερη βαθμίδα μπορούμε να θεωρήσουμε τον εμπειρικό λόγο, όταν ο λόγος είναι έκφραση και διατύπωση, δημιούργημα εκείνου του νου που ενώνεται και κοινωνεί εμπειρικά με τον ενυπόστατο Θεό Λόγο.

Ο λόγος αυτός είναι «ζων και ενεργής και τομώτερος υπέρ πάσαν μάχαιραν δίστομον και διϊκνούμενος άχρι μερισμού ψυχής τε και πνεύματος» και είναι ικανός να θεραπεύσει και να αναγεννήσει την «κοπιώσαν και πεφορτισμένην καρδίαν» των ανθρώπων.

Ο Πατερικός λόγος είναι κυρίως λόγος εμπειρικός, και έχει διαχρονική πνευματική δύναμη και αιώνια ανεκτίμητη αξία.

Υπάρχει όμως μία ακόμη ανώτερη βαθμίδα λόγου, και είναι αυτή του διακριτικού λόγου. Πρόκειται για τον ιδιαίτερο, αποκαλυπτικό λόγο που απευθύνεται προσωπικά στον χριστιανό από έναν χαρισματούχο Γέροντα.

Σε αυτόν τον διακριτικό, διορατικό λόγο αναφέρεται και η περίπτωση εκείνη του Γεροντικού, όπου κάποιος απευθύνεται με πόνο και επιμονή προς τον αββά Ευπρέπιο και λέει: «Αββά, ειπέ λόγον, πως θα σωθώ;».

Ένας τέτοιος διακριτικός πατερικός λόγος μπορεί να γίνει πηγή πραγματικής altεμπνεύσεως και πνευματικού ανεφοδιασμού του προσκυνητού.

Συνάντησα έναν αγωνιζόμενο λαϊκό εκτός Αγίου Όρους, ο οποίος μου είπε ότι είχε τρία χρόνια να επισκεφθεί το Άγιον Όρος, αλλά αυτά τα τρία χρόνια τον συντηρούσε πνευματικά ένας λόγος που του είχε πει τότε ένας Αγιορείτης μοναχός.

Μία τέλεια, μία ιδανική κατάσταση στο μυστήριο της θείας εξομολογήσεως είναι η προσφορά του διακριτικού λόγου από τον Πνευματικό και η εν υπακοή αποδοχή του από τον εξομολογούμενο. Εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι οι περισσότεροι χριστιανοί κάνουν την πρώτη εξομολόγησή τους σε κάποιο μοναστήρι.

Πόσοι προσκυνητές έχουν επιστρέψει στο σπίτι τους «εν ετέρα μορφή», ανακαινισμένοι, μεταμορφωμένοι από την Χάρη του Θεού!

Πόσα διαζύγια αποφεύχθηκαν και πόσες διαλυμένες οικογένειες βρήκαν την ποθητή ένωση και θαλπωρή της αγάπης με την συμβολή κάποιου εναρέτου Αγιορείτου πνευματικού!

Πόσοι προσκυνητές δεν βρίσκουν λύση στα αδιέξοδα χρόνια προβλήματα που τους μαστίζουν και τους ταλαιπωρούν μετά την επαφή τους με έναν χαρισματούχο πνευματικό;

Ο προσκυνητής, που φιλοξενείται στο Άγιον Όρος για μία η για περισσότερες ημέρες, θα έρθει οπωσδήποτε σε επαφή με μοναχούς, θα δει τον κοινοβιακό τρόπο ζωής τους και θα παραδειγματιστεί από αυτόν κατά δύναμη.

«Ένα κοινόβιο είναι η τέλεια ευαγγελική κοινότητα, του αποστολικού χορού, των φιλομαρτύρων πρωτοχριστιανών, των καλών αγωνιστών της ευσεβείας, που κύρια μέριμνα είναι το αμέριμνο του απράγμονος βίου της εν Χριστώ ζωής».

Το κοινόβιο, όπως έλεγε χαρακτηριστικά και ο μακαριστός Γέροντάς μας Ιωσήφ, «είναι ο επίγειος ουρανός· το κοινόβιο αν και υφίσταται εντός των ορίων του χρόνου και του χώρου, αν και ευρίσκεται στον κόσμο τούτο, δεν είναι εκ του κόσμου τούτου».

Στον κόσμο που βρίσκεται εγκλωβισμένος στην εφημερότητα και είναι γεμάτος από την αγωνία και το άγχος της καθημερινότητας με τις πολλές δυσκολίες και τα αδιέξοδα, χωρίς να σκέφτεται ότι μπορεί να υπάρχει κάτι άλλο, διαφορετικό από το καθημερινό που μπορεί να δώσει λύση σε όσα τον ταλαιπωρούν και τον βασανίζουν, το Άγιον Όρος ανοίγει μία άλλη προοπτική ζωής.

Στην μονοδιάστατη οριζόντια ζωή παρουσιάζει την κατακόρυφη πολυδιάστατη κοινωνία με τον Θεό και τους Αγίους Του· με έναν τελείως διαφορετικό και συχνά αντίθετο από τον κοσμικό τρόπο θεωρήσεως των πραγμάτων φωτίζει αληθινά την συγκεχυμένη και αδιέξοδη κοσμική ζωή.

Έτσι ο άνθρωπος μπορεί τελικά όχι μόνο να αξιοποιήσει τις θετικές και ευνοϊκές ευκαιρίες της ζωής, αλλά και να αντιμετωπίσει δημιουργικά τις δύσκολες καταστάσεις, τις αποτυχίες, τις συμφορές ακόμη και αυτόν τον θάνατο.

Παρουσιάζει έναν τρόπο ζωής, που ελευθερώνει τελικά τον άνθρωπο από τον φόβο του θανάτου, με όλες τις οδυνηρές επιπτώσεις του, και τον καθιστά πραγματικά ελεύθερο.

Στο Άγιον Όρος, όπως και γενικότερα σε κάθε ορθόδοξο μοναστήρι, καταφεύγουν άνθρωποποι που εγκαταλείπουν τον κόσμο και τον κοσμικό τρόπο ζωής. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να θεωρηθεί, και είναι οπωσδήποτε από μία άποψη, αντικοινωνικό.

Εκείνο όμως που το διακρίνει ουσιαστικά και το ξεχωρίζει από κάθε αντικοινωνικό φαινόμενο είναι το ακόλουθο.

Ο μοναχός δεν εγκαταλείπει τον κόσμο από εχθρότητα προς αυτόν, αλλά από αγάπη προς τον Χριστό για μία πληρέστερη κοινωνία μαζί Του και δι’ Αυτού με όλο τον κόσμο. Δεν αρνείται τον κόσμο, την κοινωνία, αλλά το κοσμικό φρόνημα, γι’ αυτό εξάλλου επιζητεί την αληθινή εν Χριστώ κοινωνία.

Έτσι η μοναστική κοινωνία, ιδιαίτερα το κοινόβιο του Αγίου Όρους παρουσιάζεται «ως ένα είδος “αντικοινωνίας”, η οποία, χωρίς να έχει την έννοια της αντιθέσεως προς την κοσμική κοινωνία, δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μία συνεπέστερη χριστιανική ζωή», όπου ζει ο άνθρωπος την κοινωνικότητά του σφαιρικά και ισόρροπα, με την οριζόντια και την κατακόρυφη διάστασή του.

Ο μοναχισμός προσφέρει ένα πρότυπο ζωής. Ειδικότερα το κοινόβιο εκφράζει την πεμπτουσία της Ορθοδοξίας.

Μπορεί μάλιστα να λεχθεί ότι ολόκληρη η κοινωνία των πιστών όπως επισημαίνει και ο όσιος Θεόδωρος Στουδίτης είναι “μία Εκκλησία κοινοβιακή”.

Και το μοναστικό κοινόβιο αποτελεί την συνεπέστερη προσπάθεια ιστορικής πραγματώσεώς της». Γι’ αυτό οι βυζαντινοί αυτοκράτορες έγιναν οι κτίτορες, οι δωρητές και οι ευεργέτες των Ιερών Μονών του Αγίου Όρους, διότι γνώριζαν την ωφέλεια που θα προκύψει μέσα στην κοινωνία από την δημιουργία μοναστηριών.

Η πνευματική ζύμη που προσφέρεται στην κοινωνία από ένα κοινόβιο είναι ικανή να ζυμώσει προς το αγαθότερο όλη την κοινωνία. Αρκεί και μόνο να σκεφτεί κάποιος, πως είναι δυνατόν αυτός που έχει λάβει εντολή από τον Χριστό «να αγαπά τους εχθρούς του», να βλάψει την κοινωνία;

Πως είναι δυνατόν αυτός που έχει λάβει την εντολή «να γίνει άγιος», να θεωθεί και να καταστεί πολίτης «της ουράνιας πολιτείας» να μην είναι συγχρόνως καλός και αγαθός πολίτης της επί γης πολιτείας;

Το κοινόβιο είναι ένα εργαστήριο σωτηρίας και αγιότητος. Ο αληθινός μοναχός, τόνιζε ο μακάριος Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής, «είναι προϊόν του Αγίου Πνεύματος».

Είναι αυτός που βρίσκει τον αληθινό εαυτό του μέσα στην καρδιά του και κατόπιν τον Θεό, και κοντά Του ολόκληρο τον κόσμο. Υπάρχουν μοναχοί σήμερα στο Άγιον Όρος που έχουν λησμονήσει τον εαυτό τους, δεν προσεύχονται για τον εαυτό τους, προσεύχονται ακατάπαυστα, ώρες ολόκληρες για τον κόσμο.

Αυτή είναι η ουσιαστικότερη προσφορά του αγιορειτικού μοναχισμού, η προσευχή υπέρ της ειρήνης και της σωτηρίας σύμπαντος του κόσμου. Ο προσκυνητής που θα έρθει σε επαφή με αυτούς τους μοναχούς ακόμη και αν δεν μιλήσει μαζί τους θα ωφεληθεί από την παρουσία τους. Στο Γεροντικό αναφέρεται για τρεις αδελφούς που είχαν συνήθεια να επισκέπτονται τον Μέγα Αντώνιο και να τον ρωτούν για τα πνευματικά ζητήματα που τους αποσχολούσαν.

Ο ένας από αυτούς ήταν πάντοτε σιωπηλός, ποτέ δεν ρωτούσε κάτι τον αββά Αντώνιο. Ο δε αββάς Αντώνιος ρώτησε σε κάποια στιγμή αυτόν τον αδελφό: «Τόσα χρόνια έρχεσαι εδώ και γιατί δεν με ρωτάς κάτι»;

Και ο αδελφός του απάντησε: «Αρκεί μοι μόνον του βλέπειν σε, Πάτερ».

Ο προσκυνητής που ακολουθεί το πρόγραμμα της Μονής προσέρχεται και στις Ιερές Ακολουθίες.

Στο καθολικό της Αγιορείτικης Μονής συμμετέχει στην λογική και νοερά λατρεία, η οποία προσφέρεται στον Θεό «εν ενί στόματι και μια καρδία».

Η λατρεία του Θεού δεν είναι έργο ανθρώπου αλλά μυστήριο, που υπερβαίνει την ανθρώπινη λογική. Είναι ενέργεια του Αγίου Πνεύματος εντός της Εκκλησίας.

Σε αυτήν δεν είναι παρόντες μόνο οι μοναχοί, οι κληρικοί και οι προσκυνητές, αλλά και οι Άγιοι, οι Άγγελοι, η Παναγία, ο Χριστός. Είναι μία μυσταγωγία που μεταρσιώνει και μεταμορφώνει τον άνθρωπο.

Ένα παιδάκι ηλικίας τεσσάρων ετών πριν μερικά χρόνια στο καθολικό της Μονής μας έβλεπε μέσα στο Ιερό Βήμα πλήθος Αγγέλων, που δεν ήταν βέβαια ορατοί στους πολλούς, ήταν όμως παρόντες.

Παρόμοια βιώματα είχαν συχνά και πολλοί άγιοι λειτουργοί. Αλλά και ο καθένας ανάλογα με την δεκτικότητα και την καθαρότητά του παίρνει και την αμοιβή του. Πόσοι δεν μπήκαν μέσα σε έναν ιερό ναό σκοτισμένοι, με ταραχή και αγωνία, με αισθήματα απελπισίας και απογνώσεως, και βγήκαν φωτισμένοι, ειρηνικοί και χαρούμενοι!

Το Άγιον Όρος λειτουργεί ως πνευματικό ιατρείο. Αποτελεί θεραπευτικό κέντρο και πνευματική οάση στην έρημο του κόσμου της αθεΐας, του αποπροσανατολισμού και του παραλογισμού. Συνιστά δείκτη που παραπέμπει στον Ουρανό και διασφαλίζει την πορεία προς τον Πατέρα.

Ο μακάριος Γέροντας Παΐσιος έλεγε: «Αν ο κόσμος επισκεπτόταν περισσότερο τα μοναστήρια και είχε πνευματικές σχέσεις με μοναχούς, θα έκλειναν πολλά ψυχιατρεία». Στο μοναστήρι καλλιεργείται ο αγιασμός του μοναχού, ο οποίος καλείται να λειτουργήσει ως ζύμη για την πνευματική προκοπή και την σωτηρία του κόσμου.

Δεν υπάρχει σημαντικότερο και σπουδαιότερο γεγονός για τον άνθρωπο από την σωτηρία του.

Ο άνθρωπος κάθε εποχής, και ακόμη περισσότερο ο σύγχρονος άνθρωπος, είναι διασπασμένος, κατατεμαχισμένος πνευματικά, αλλοτριωμένος ολοκληρωτικά από τον εαυτό του. Χρειάζεται ανόρθωση, αποκατάσταση, σωτηρία. Χρειάζεται να γίνει σώος, δηλαδή ολόκληρος, να βρει τον εαυτό του, τον αληθινό άνθρωπο.

Από την σωτηρία αυτήν έχει επιτακτική ανάγκη ο σύγχρονος άνθρωπος και αυτήν μπορεί να την γνωρίσει και να την δοκιμάσει στο ευλογημένο και αγιασμένο Περιβόλι της Παναγίας, το Άγιον Όρος.

Πηγή: agioritikovima.gr

Ἡ Σιωπὴ τοῦ Ὄρους

Νικόλαος Λούβαρης - Ἡ Σιωπὴ τοῦ Ὄρους

Ἀπὸ περιοδ. «Νέα Ἐστία»,

τεῦχος 875, Ἀθῆναι 1963.

Μέσα εἰς τὴν ψυχήν μου ἁπλώνεται ἀκόμη ἡ ἡσυχία, ἡ ὁποία μὲ κατέλαβε κατὰ τὴν διάρκειαν τῆς παρελάσεως αὐτῆς πρὸ τῶν μονῶν ἐκείνων. Νεκρικὴ σιωπὴ ἀπὸ τῆς Δάφνης μέχρι τοῦ Φραγκοκάστρου καὶ τῆς ὄπισθεν αὐτοῦ κρυμμένης Χρουμίτσας.

Λείπει ἐδῶ ἡ «γήϊνη χλαλοή», μέσα εἰς τὴν ὁποίαν μουδιάζουν κατὰ τὸν ποιητήν, «ὅσα αἰσθήματα μᾶς δῶσαν τὴν ζωή». Τὰ δέντρα ἀκίνητα φαίνονται ὡς νὰ εἶχαν συνωστισθῆ εἰς πυκνὰς σειρὰς πρὸς κοινὴν ἑσπερινὴν προσευχήν.

Ὅλα ἐξαγγέλλουν μὲ τὴν σιωπὴν των τὴν παρουσίαν τοῦ Αἰωνίου, πύργοι μονῶν, λόφοι καὶ τὸ ἀπέραντον δάσος. Διότι ἡ σιωπὴ τῆς φύσεως εἶναι ὅπως ἡ σιωπὴ τῆς ψυχῆς, ὁ καλύτερος τρόπος τῆς ἐκφράσεως τοῦ Ἀνεκφράστου. Ὅλοι ἀκούουν κατὰ τὰς ὥρας αὐτὰς τὸ μήνυμά του, ποὺ συνίσταται ἀπὸ σιγὴν καὶ ὅλοι διαισθάνονται τὴν παρουσίαν του. Ἀλλά, ὅπως λέγει ὁ Ἰνδὸς μυστικός, μόνον ὁ εὐσεβὴς τὸν ἀναγνωρίζει μέσα ἀπὸ τὴν μόνωσίν του.

Ἐδῶ, κατὰ τὴν διάρκειαν τοιούτων μοναχικῶν ὡρῶν, νοιώθει κανεὶς βαθειὰ τὴν ἀλήθειαν τῶν λόγων ἐκείνων τοῦ Ρίλκε• «Οἱ πολιτεῖες δὲν εἶναι ἀληθινές. Τίποτε ἀπ' τὴν πλατειά, τὴν δημιουργικὴ τὴν δρᾶσι, ποὺ γύρω Σου, Ἐσὺ ποὺ γίνεσαι, ὀργᾶ, δὲν συντελεῖται μέσα των». Ὁ ἄνθρωπος πρέπει νὰ πεθαίνη ὀλίγον ἀπὸ καιροῦ εἰς καιρόν, νὰ μεταπίπτη ἀπὸ τὴν συνήθη, τὴν καθημερινὴν του ζωὴν εἰς κάποιαν ἄλλην σφαῖραν ὑπάρξεως.

Ἡ φυγὴ ἀπὸ τὸν ἑαυτόν του, ἀπὸ τὴν κοινωνίαν, ἀπὸ τὰς σχέσεις του, εἶναι τὸ καλύτερον μέσον πρὸς τοῦτο. Μέσα εἰς τὴν σιωπὴν τοῦ Ἄθω ἔνοιωσεν ὁ Φαλμεράϋερ τὴν προβληματικότητα τῆς προόδου καὶ τῆς ἐπιστήμης καὶ κατελήφθη ἀπὸ τὴν νοσταλγίαν πρὸς τὸν χαμένον παράδεισον τῆς πίστεως τῶν παιδικῶν του χρόνων. Διότι ὅπου ἀρχίζει ἡ μεγάλη μοναξιά, ὅπως ἐδῶ ἐπάνω, «ἀπὸ τὶς αἰσθήσεις σου παίρνει τὸν κόσμον ὁ ἄνεμος σὰν φύλλωμα ξερό», τὴν αὐταπάτην τῆς προόδου, τὴν πλάνην τῆς γνώσεως, τὴν ἐμπιστοσύνην εἰς τὸν πολιτισμόν.

Ἐλεύθερος ἀπὸ ὅλα αὐτὰ αἰσθάνεσαι ὅτι ἡ ζωή σου δὲν εἶναι παρὰ ἕνας δρόμος προσκυνήματος καὶ ἀποδημίας πρὸς συνάντησιν τοῦ αἰωνίου. Ἀναλαμβάνεις τότε μέσα εἰς τὴν ψυχήν σου ὅλα τὰ πλάσματα, ὅπως Φραγκίσκος ὁ ἐξ Ἀσσίζης, καὶ βυθίζεσαι μέσα εἰς τὴν μουσικὴν, ποὺ ἀνακρούει ἡ κτίσις πρὸς ὕμνον Ἐκείνου, ὁ ὁποῖος «τὸ σύμπαν στὰ ἔγκατά του συγκρατεῖ». Τότε αἱ μορφαί, μὲ τὰς ὁποίας ψελλίζει ἡ ἀνθρωπίνη ψυχὴ τὸ Θεῖον, ἀντὶ νὰ τὀ «κρύβουν εὐλαβικά», τὀ ἐξαγγέλλουν καὶ αὐταί. Ἴσως ἐπειδὴ εἶναι καὶ αὐταὶ ἐφήμεροι. Διότι ἀκριβῶς τὸ ἐφήμερον χρησιμεύει ὡς γέφυρα πρὸς ἄνοδον μέχρι τοῦ Αἰωνίου. Διὰ τοῦτο «ὅλα τὰ παροδικά, σύμβολα εἶναι μόνον».

Ἡ διατριβὴ αὐτὴ μέσα εἰς τὴν σιγὴν τοῦ Ἁγίου Ὄρους σημαίνει μίαν μακαρὶαν παρένθεσιν ἐντὸς τῆς ζωῆς. Διότι μακαριότης εἶναι νὰ ἠμπορῇ κανεὶς νὰ λησμονήσῃ τὸν ἑαυτὸν του καὶ ὅλα τὰ ἄλλα, τὰς καθημερινὰς φροντίδας καὶ τὰς εὐθύνας ποὺ ἐπιβάλλει ἡ ζωή, καὶ νὰ ζήσῃ, ἔστω καὶ δι' ὀλίγας ἡμέρας, μέσα εἰς τὸν «μαγικὸν» κόσμον τῆς πίστεως, ποὺ εἶναι ὁ κόσμος τοῦ Ἄθω. Εἰς τὸν κόσμον αὐτὸν ὅλα εἶναι ἕνα αἴσθημα. Αὐτὸ δημιουργεῖ τὴν σχέσιν τῆς ψυχῆς πρὸς τὰς ὑπερβατικὰς δυνάμεις, τὴν συνάντησιν μεταξὺ ἀνθρώπου καὶ Θεοῦ, ἡ ὁποία ὑψώνει τὸν θνητὸν ἀπὸ τὴν σφαῖραν τοῦ βέβηλου εἰς τὴν σφαῖραν τῆς ἁγιότητος. Διότι «μαγικός» κόσμος καὶ ἁγιότης συνδέονται ὀργανικῶς πρὸς ἄλληλα, ἀρκεῖ νὰ μὴ συγχέωμεν ἁγιότητα καὶ ἠθικὴν τελείωσιν. Ἁγιότης σημαίνει κατὰ πρῶτον λόγον ἄμεσον σχέσιν τῆς ψυχῆς πρὸς τὸ Θεῖον, δυνάμει τῆς ὁποίας πληροῦται αὕτη «δυνάμεως». Διὰ τοῦτο οἱ ἅγιοι ἀποτελοῦν κόσμον καθ' ἑαυτόν, τὸν ὁποῖον διέπουν νόμοι καὶ μέτρα διάφορα ἐκείνων, ποὺ ἰσχύουν εἰς τὸν ἰδικὸν μας κόσμον. Ὁ κόσμος των ἀνήκει εἰς ἰδιαιτέραν τάξιν τοῦ εἶναι καὶ ἔχει διὰ τοῦτο ἰδικάς του διαστάσεις.

Ἀκριβῶς ὅπως ἔχει ἰδικάς του διαστάσεις ὁ κόσμος τοῦ θεωρητικοῦ ἀνθρώπου καὶ ὁ κόσμος τοῦ καλλιτέχνου. Ὑπάρχουν κύκλοι πραγματικότητος, ὅπως ὑπάρχουν καὶ στρώματα τῆς συνειδήσεως. Ἡ εἰσχώρησις εἰς τὰς πραγματικότητας αὐτὰς ἐπιτρέπεται μόνον εἰς ἐκείνους, ὅσοι κέκτηνται τὸν πόθον νὰ ὑψωθοῦν ὑπεράνω τοῦ ἑαυτοῦ των καὶ νὰ βιώσουν κόσμους, ποὺ εἶναι διάφοροι του ἰδικοῦ των. Τοῦτο ἰσχύει πρὸ πάντων ὡς πρὸς τὸν κόσμον τῆς ἁγιωσύνης. Τὸ νόημά του εἶναι προσιτὸν μόνον εἰς ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι βιοῦν τὸ ὑπεραισθητὸν ὄπισθεν τοῦ αἰσθητοῦ, εἰς τοὺς ἀνθρώπους τῆς μαγικῆς βιώσεως τοῦ κόσμου.

Τὴν αἴσθησιν τοῦ κόσμου τῶν ἁγίων ὡς ἰδίας περιοχῆς τῆς πραγματικότητος εἶχεν ὁ Πασκάλ: «Οἱ ἅγιοι κέκτηνται ἴδιον βασίλειον. Εἶναι ὁρατοὶ ἀπὸ τὸν Θεὸν καὶ τοὺς ἀγγέλους, ἀλλ' ἀθέατοι ἀπὸ σωματικοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ ἀπὸ περίεργα ἁπλῶς πνεύματα. Ἀποτελοῦν ἰδίαν θαυμαστὴν τάξιν τοῦ Εἶναι, διάφορον τῶν λοιπῶν, τῆς ὁποίας ἡ γνῶσις εἶναι ἀδύνατος, ἂν λείπῃ ἡ ἔλλαμψις». Καὶ ὁ Νίτσε θέτει τὸν ἅγιον παρὰ τὸν σοφὸν καὶ τὸν καλλιτέχνην, ὡς συνιστῶντα ἰδὶαν πραγματικότητα, παράλληλον καὶ συγχρόνως διάφορον τῆς καλλιτεχνικῆς καὶ τῆς θεωρητικῆς. «Ἡ φύσις, λέγει, ἔχει ἀνάγκην τοῦ ἀγίου, ὁ ὁποῖος ἐπιτελεῖ τὸ θαῦμα τῆς μεταμορφώσεως, τὴν τελειωτικὴν ἐκείνην καὶ ὑψίστην μορφὴν τῆς ἐνανθρωπήσεως, πρὸς τὴν ὁποίαν κινεῖται ὁλόκληρος ἡ φύσις ἀφ' ἑαυτῆς διὰ νὰ λυτρωθῇ».

Ὅπως ὁ Ὀρφεὺς τοῦ Rilke, εἶναι καὶ ὁ ἅγιος συνυφασμένος ἀπὸ Ἐνθάδε καὶ Ἔπέκεινα, ἀπὸ ἀνθρώπινον καὶ ἀπὸ θεῖον. Οἱ νεώτεροι χρόνοι στεροῦνται δυστυχῶς κατανοήσεως διὰ τοὺς ἁγίους, τὴν ἰδιάζουσαν πραγματικότητα ποὺ συμβολίζουν, καί τὴν σημασίαν των, ἕνεκα πολλῶν λόγων, τῶν ὁποίων κυριώτατος ἡ νοησιαρχία. Αὐτὴ ἐπεσκότισε τὴν μαγικὴν κοσμοθεωρίαν, ἐντὸς τῆς ὁποίας ζοῦν οἱ ἅγιοι. Ἡ κοσμοθεωρία αὕτη ἀγνοεῖ τὰ ὅρια, ποὺ χωρίζουν τὸ ὑποκείμενον ἀπὸ τὸ ἀντικείμενον, τὴν ψυχὴν ἀπὸ τὸν κόσμον, τὸ πνεῦμα ἀπὸ τὸν Θεόν. Τὴν φύσιν διαισθάνεται ὡς ἔκφρασιν ἐσωτερικότητος, ὡς λ.χ. ὁ Goethe. Ἐντεῦθεν ἡ ψυχικὴ σχέσις πρὸς τὸν κόσμον, ἡ σχέσις πρὸς αὐτὸν ὡς πρὸς τὸ μέγα Σύ. Εἰς τὴν κοσμοθεωρίαν αὐτὴν εἶναι ἄγνωστος ἡ ἐξήγησις, ἡ ἀναγωγὴ τῶν φαινομένων εἰς νόμους. Ἐπικρατεῖ ἡ ἑρμηνεία, ἡ παροχὴ νοήματος, ἡ ἐξ αὐτοῦ κατανόησις τοῦ κόσμου καὶ τοῦ ἀνθρώπου.

Πηγή: paterikiorthodoxia.com

Πρωτεπιστάτης του Αγίου Όρους Γερ. Μάξιμος: «Το να δωρίσει ένας άνθρωπος τα όργανά του έχει το δικαίωμα να το κάνει, όμως δεν έχει το δικαίωμα να το κάνει κάποιος άλλος δια της βίας»

Πρωτεπιστάτης του Αγίου Όρους Γέροντας Μάξιμος Ιβηρίτης «Το Άγιο Όρος αποτελεί μια ελπίδα για την Ορθοδοξία - Η Ελληνική ιστορία είναι γραμμένη με αίμα και είναι λυπηρό να διαστρεβλώνεται»

Τον απολογισμό των γεγονότων που έλαβαν χώρα στο Άγιο όρος κατά το επιστασιακό έτος 2012 - 2013 κατέθεσε σε συνέντευξή του στην τηλεόραση του Αχελώου ο Πρωτεπιστάτης του Αγίου Όρους Γέροντας Μάξιμος Ιβηρίτης λίγο πριν την αλλαγή της Επιστασίας...

Ο Γέροντας Μάξιμος έκανε ιδιαίτερη αναφορά στην μεταφορά της εικόνας του Άξιον Εστί στη Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 2012, συμμετέχοντας έτσι στις εκδηλώσεις για την επέτειο των 100 ετών από την απελευθέρωση της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας Το γεγονός αυτό μάλιστα αποτέλεσε μια μεγάλη ευκαιρία για τους πιστούς και ιδιαίτερα τις γυναίκες , να προσκυνήσουν την Ιερή εικόνα. Αυτό μαρτυρά και η μεγάλη προσέλευση πιστών στον Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη καθ όλη τη διάρκεια της εκεί παραμονής τησ. Υπολογίζεται πως την εικόνα της Παναγίας προσκύνησαν περίπου 500.000 άτομα.

Ο Γέροντας Μάξιμος αναφέρθηκε και στις εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση του Αγίου Όρους που πραγματοποιήθηκαν τον Νοέμβριο. Χαρακτήρισε τις εκδηλώσεις συγκινητικές και εστίασε στη συμμετοχή του Πολεμικού Ναυτικού αφού το παρόν έδωσε ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού, ενώ συμμετείχε και η φρεγάτα Σαλαμίς που βρέθηκε για τον λόγο αυτό στο λιμάνι της Δάφνης

Ο Πρωτεπιστάτης του Αγίου Όρους αναφέρθηκε επίσης στην μεγάλη ανάγκη των πιστών να βρεθούν στο Άγιο Όρος και να προσκυνήσουν τις θαυματουργές εικόνες και τα Ιερά κειμήλια, να βιώσουν έναν διαφορετικό τρόπο ζωής που προσφέρει αγαλλίαση και πνευματικότητα. Να σημειωθεί εδώ ότι το Όρος επισκέφθηκαν το τελευταίο διάστημα 70 επίσκοποι καθώς και Πρωθυπουργοί και βουλευτές ξένων κρατών.

Ιστορικό γεγονός για το Άγιο Όρος χαρακτήρισε την επίσκεψη του Μακαριότατου Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσιών κκ Κυρίλλου τονίζοντας ότι θα πρέπει την περίοδο που ο “Σύμπας κόσμος βρίσκεται σε κρίση και η ορθοδοξία δοκιμάζεται, θα πρέπει να υπάρχει σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των ορθοδόξων για το καλό ολόκληρης της ανθρωπότητας ενώ θα πρέπει ταυτόχρονα να στηριχθεί και το Οικουμενικό Πατριαρχείο το οποίο δοκιμάζεται μέσα στον χώρο της Τουρκίας όπου επικρατεί μια ανισόρροπη κατάσταση.

Ειδική μνεία έκανε ο Γέροντας Μάξιμος και στην συζήτηση που γίνεται μεταξύ της Ελληνικής κυβέρνηση και της Ιεράς Κοινότητας σχετικά με την φορολογία της ακίνητης περιουσίας του Αγίου Όρους. Να σημειωθεί εδώ ότι το ειδικό φορολογικό καθεστώς του Αγίου Όρους διέπεται από το Άρθρο 105 του Συντάγματος και τα άρθρα 2,167,168,170,182 του καταστατικού χάρτη του Αγίου Όρους

“Η Ελληνική ιστορία είναι γραμμένη με αίμα και είναι λυπηρό να διαστρεβλώνεται”, είπε μεταξύ άλλων σχολιάζοντας θέματα της επικαιρότητας όπως οι θέσεις που παρουσιάστηκαν τελευταία για την γενοκτονία των Ποντίων και τη σφαγή στη Σμύρνη.

Για το θέμα των μεταμοσχεύσεων που απασχόλησε και απασχολεί τον Ελληνικό λαό ο Γέροντας Μάξιμος ο Ιβηρίτης εξέφρασε την άποψη της εκκλησίας λέγοντας “Ο κάθε άνθρωπος είναι ελεύθερος, Ο Χριστός ήρθε στον κόσμο και ελευθέρωσε τον άνθρωπο δια της παρουσίας του, των θαυμάτων και της σταυρικής του Θυσίας, οπότε όποιος επιχειρεί να δουλώσει τον άνθρωπο και να του αφαιρέσει την ελευθερία της βουλήσεως την οποία σεβάσθηκε και ο ίδιος ο Θεός, ο Δημιουργός , αυτό δεν είναι επιτρεπτό και δεν το εγκρίνει η εκκλησία. Το να δωρίσει ένας άνθρωπος τα όργανά του έχει το δικαίωμα να το κάνει, όμως δεν έχει το δικαίωμα να το κάνει κάποιος άλλος δια της βίας”

Ο Πατέρας Μάξιμος στην συνέντευξη του στον Αχελώο αναφέρεται στην οικονομική κρίση από την οποία δοκιμάζεται η πατρίδα μας και τονίζεται ότι πρόκειται για κρίση ιδεών, πνευματικών αξιών και αποστασίας από τον δρόμο του θεού. Στέλνει παράλληλα το δικό του μήνυμα στη νεολαία την οποία μάλιστα αποκαλεί “θύμα των καταστάσεων” που επικρατούν και προτρέπει τους νέους να ασχοληθούν με τη γεωργία ώστε να εκμεταλλευθούν τον παραγωγικό πλούτο που έχει η Ελλάδα.

Συγκινητικά τέλος είναι τα λόγια του Γέροντα που λέει ότι “το Άγιο Όρος ζει και στέκεται με την χάρη της Παναγιάς, εδώ είναι κλήρος , περιβόλι και κήπος της Παναγιάς και θα συνεχίσει να υπάρχει καθώς αποτελεί μια ελπίδα για την Ορθοδοξία” εκφράζοντας επίσης την πεποίθηση ότι με την πρέπουσα προσοχή από την πολιτεία το Άγιο Όρος θα πορευθεί ανά τους αιώνες

Πηγή: pentapostagma.gr

H αλλαγή της Ιεράς Επιστασίας - Άγιον Όρος

Πραγματοποιήθηκε σήμερα το πρωί, σύμφωνα με το Τυπικό του Αγίου Όρους, η αλλαγή της Ιεράς Επιστασίας.

Ο νέος Πρωτεπιστάτης, ο Χιλιανδαρινός Ιερομόναχος Στέφανος, θα πλαισιώνεται από τους Επιστάτες Γέροντα Παύλο Ιερομόναχο Ξηροποταμινό, Γέροντα Νικόδημο Μοναχό Αγιοπαυλίτη και Γέροντα Παΐσιο Ιερομόναχο Γρηγοριάτη.

Παρόντες στην ανάληψη των καθηκόντων της νέας Ιεράς Επιστασίας ήταν ο Πολιτικός Διοικητής του Αγίου Όρους Αρίστος Κασμίρογλου, ο Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολος Τζιτζικώστας, ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης και Πρόεδρος Αγιορειτικής Εστίας Γιάννης Μπουτάρης, με συνεργάτες του, ο Διοικητής Αστυνομίας Χαλκιδικής, εκπρόσωποι των Αστυνομικών και Λιμενικών Αρχών του Όρους και άλλοι επίσημοι. Εντύπωση προκάλεσε και το πλήθος των προσκυνητών που κατέκλυσε τον Ιερό Ναό του Πρωτάτου και τον προαύλιο χώρο.

*** *** ***

Ο Γεράσιμος Σμυρνάκης στο βιβλίο του ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ (1903), περιγράφει το τελετουργικό της αλλαγής της Ιεράς Επιστασίας:

Η παρά τη ιερά Κοινότητι υφισταμένη ως εκτελεστική αρχή και καλουμένη ιερά Επιστασία συνίσταται εκ τεσσάρων μελών, εκλεγομένων εκάστη πρώτη Ιουνίου, καθ’ ην εγκαθίστανται δια τελετής, κατερχομένων εν τω Ναώ του Πρωτάτου εκ της αιθούσης των συνεδριών της ιεράς Κοινότητος απάντων των αντιπροσώπων μετά των παλαιών και νέων Επιστατών εν μέσω χαρμοσύνων κωδωνοκρουσιών. Πάραυτα δ’ άμα τη εν τω Ναώ εισόδω αυτών οι μεν αντιπρόσωποι καταλαμβάνουσι τας εκατέρωθεν των χορών ιεραρχικάς θέσεις αυτών, οι δε παλαιοί Επιστάται μετά των νέων ων προπορεύονται άρχονται ασπαζόμενοι τας αγίας εικόνας, ενώ οι ψάλται ψάλλουσι τον Θεομητορικόν ύμνον «Άξιόν εστιν». 

Είτα ο αντιπρόσωπος της Λαύρας, συμπαρισταμένων εκατέρωθεν αυτού των τριών αντιπροσώπων της του Βατοπεδίου, της Ιβήρων και της του Χιλιανδαρίου Μονής προσφωνεί την νέαν Επιστασίαν, ισταμένην εν τω καλουμένω σωλέα του Ναού, συνιστών αυτοίς την ανελλιπή εκπλήρωσιν των υψηλών εφορευτικών καθηκόντων αυτών και εγχειρίζει την ράβδον ως σύμβολον ισχύος και εξουσίας ως και τα 4 τμήματα της Κοινής σφραγίδος, ων έκαστος των ειρημένων 4 αντιπροσώπων φέρει εν. Η ράβδος δ’ αύτη ως σκήπτρον θεωρουμένη φέρει επί της αργυράς λαβής γεγραμένα τα ονόματα των ιερών Μονών ανά πεντάδας, ήτοι κατ’ Επιστασίας μετά της επιγραφής «ιεράς Επιστασίας των είκοσιν ευαγών Μοναστηρίων του αγίου Όρους Άθω 1856». 

Ομοίως και ο Πρωτεπιστάτης ευρισκόμενος εν τω κέντρω του Ναού, ή τω σωλέα επιφωνεί είτα, συμπαρισταμένων και των τριών συνεπιστατών, ευχαριστών και υπισχνούμενος την ακριβή εκτέλεσιν των ανατεθέντων αυτώ τε και τοις λοιποίς συναδέλφοις καθηκόντων. Μετά δε το πέρας της τελετής ταύτης ανέρχονται εις την αίθουσαν των συνεδριών οι νέοι Επιστάται και ενώπιον της ιεράς Κοινότητος ποιήσαντες τρεις μετανοίας σταυροειδώς αναλαμβάνουσι τα καθήκοντα αυτών.

Η τοιαύτη ως οίόν τε μεγαλοπρεπής τελετή ήρξατο από του έτους 1887 κατά την εγκαθίδρυσιν της Ιβηριτικής Επιστασίας, καθ’ ην παρέστη τη 1η Ιουνίου 1887 και ο χάριν επισκέψεως το πρώτον αφικόμενος εις άγιον Όρος πρωην Κωνσταντινουπόλεως Ιωακείμ Γ΄. Πρότερον δ’ εγκαθιδρύετο η Επιστασία άνευ επιδείξεως, κατερχομένων των νέων Επισττών μετά της Κοινότητος εν τω κατ’ άρκτον Νάρθηκι, ένθα παρεδίδοντο αυτή τα τε τμήματα της Κοινής σφραγίδος και η ράβδος, προσεφωνείτο δε ο Πρωτεπιστάτης άνευ άλλης τινός διατυπώσεως.

Αι μέλλουσαι εκ των ιερών Μονών ν’ αποστείλωσι παρά τη ιερά Κοινότητι Επιστάτας, ειδοποιούνται δια προσκλητηρίου γράμματος αυτής αρχομένου ή μεσούντος μηνός Μαΐου, αίτινες εφοδιάζουσι τόσον τους πρώτην φοράν αποστελλουμένους Επιστάτας όσον και τους προϋπηρετήσαντας δια συστατηρίων γραμμάτων αυτών. Πάσης δε Μονής η περίοδος επανέρχεται κατά πενταετίαν.

Οι Πρωτεπιστάται λαμβάνονται πάντοτε εκ των πέντε ιερών Μονών Λαύρας, Βατοπεδίου, Ιβήρων, Χιλιανδαρίου και Διοινυσίου∙ διό και αι Επιστασίαι είναι πέντε. Και η μεν καλουμένη Λαυριωτική, ήτις ήρξατο εκ περιτροπής τη 1η Ιουνίου 1900, συμπληρούται εκ των Επιστατών των ιερών Μονών Δοχειαρίου, Ξενοφώντος και Εσφιγμένου, η δε Βατοπεδινή εκ των ιερών Μονών Κουτλουμουσίου, Καρακάλλου και Σταυρονικήτα, η δε Ιβηρική εκ των ιερών Μονών Παντοκράτορος, Φιλοθέου και Σίμωνος Πέτρας, η δε Χιλιανδαρινή εκ των ιερών Μονών Ξηροποτάμου, αγίου Παύλου και Γρηγορίου, η δε του Διονυσίου εκ των ιερών Μονών Ζωγράφου, Ρωσσικού και Κωνσταμονίτου…

*** *** ***

Παραθέτω και μία περιγραφή της τελετής αναλήψεως καθηκόντων νέας Επιστασίας, από τον Καθηγητή Γρηγόρη Θ. Στάθη, όπως δημοσιεύεται στο βιβλίο «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΣΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ», του Ι.Μ. Χατζηφώτη (1999):

«Την Τρίτη, 1 Ιουνίου με το παλαιό, έγινε η εγκατάσταση της νέας Ιεράς Επιστασίας. Κοντά στις 9 η ώρα σήμαναν οι καμπάνες και άρχισαν να κατεβαίνουν τις σκάλες της Ιεράς Κοινότητας, ο Πρωτεπιστάτης Βατοπεδηνός Γεράσιμος, ο νέος Πρωτεπιστάτης Ιβηρίτης Καλλίνικος, ο Προηγούμενος Λαυριώτης Κωνσταντίνος, οι πρώην και οι νέοι Επιστάτες και οι άλλοι Αντιπρόσωποι των Ιερών Μονών. Οι δύο σεϊμένηδες ήταν ντυμένοι εύζωνοι. Οι ιεροσπουδαστές της Αθωνιάδας Σχολής ήταν παρατεταγμένοι στον πλαϊνό εξωνάρθηκα του Πρωτάτου. Ο Γραμματεύς της Διοικήσεως, ο Διοικητής της Χωροφυλακής, ένας Τελώνης και πολλοί άλλοι καλόγεροι και κοσμικοί ακολούθησαν και μπήκαν στον ιερό ναό του Πρωτάτου. Στο μέσο του ναού στήθηκε ένα στρογγυλό τραπεζάκι σκεπασμένο με τραπεζομάντηλο, κι επάνω τοποθέτησαν ένα κουτί που είχε μέσα τα διάσημα και τέσσερα σακκουλάκια δερμάτινα με τα τέσσερα τμήματα της σφραγίδας της Ιεράς Επιστασίας. Πριν να γίνει «Ευλογητός», η αποχωρούσα Επιστασία έβαλε μετάνοιες προς την Ωραία Πύλη και τους δυό Χορούς και κάθισαν ο καθένας στη θέση του.

Ο Γέρων Κωνσταντίνος Λαυριώτης και ο νέος Πρωτεπιστάτης κάθονταν αριστερά στα στασίδια, μπροστά από την εικόνα του «Άξιον εστιν». Άρχισε η τελετή με το Ευλογητός ο Θεός και τα τροπάρια Του λίθου σφραγισθέντος – Τους του Άθω πατέρας – Τους ουρανώσαντας – Τη υπερμάχω στρατηγώ, απ’ τον χορό των Αθωνιατών. Μετά, εκτενής στην οποία μνημονεύτηκαν τα ονόματα των νέων Επιστατών. Κατόπιν η νέα Επιστασία πήρε θέσεις μπροστά απ’ το στρογγυλό τραπέζι προς το Ιερόν Βήμα και η αποχωρούσα αντικρυστά.

Ο Λαυριώτης Κωνσταντίνος, ο οποίος κατ’ έθος εγκαθιστά τη νέα Επιστασία, έβγαλε και διάβασε ένα παραινετικό λογίδριο, και ενεχείρησε την ράβδο στον νέο Πρωτεπιστάτη, καθώς και τα διακριτικά διάσημα, ένα Εγκόλπιον και έναν Σταυρόν. Μετά, ο Πρωτεπιστάτης διάβασε κι αυτός τον ενθρονιστήριό του, κι ο ιερεύς κατέκλεισε με το Δι’ ευχών των αγίων πατέρων ημών. Η πομπή ξεκίνησε, βγαίνοντας απ’ την κεντρική πύλη, προς την Ιερά Κοινότητα, το Συνοδικό, όπου έγινε το καθιερωμένο κέρασμα και ανταλλάχτηκαν ευχές. Αρκετοί φωτογραφήθηκαν με τον άγιο Πρώτο, εις ανάμνησιν… Ύστερα αποχώρησαν όλοι, και η νέα Επιστασία θα έκανε με τους Αντιπροσώπους την πρώτη Σύναξη, για να κανονίσουν τα διάφορα διακονήματα».

Πηγή: agioritikesmnimes.blogspot.de