γράφει ο Αθ. Ε. Καραθανάσης,
καθηγητής της Θεολογικής σχολής
στο τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας
του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Τα τελευταία είκοσι χρόνια ο αθωνικός μοναχισμός γνωρίζει μιαν εντυπωσιακή άνθηση και χιλιάδες ευλαβών προσκυνητών μεταβαίνουν εκεί ετησίως για να προσκυνήσουν τα άγια λείψανα, να συζητήσουν με τους μοναχούς και να γυρίσουν πίσω στον «κόσμο» πιο πλούσιοι σε ορθόδοξη εμπειρία και πνευματικότητα.
Το Άγιον Όρος έχει πλέον αποβεί για πολλούς Έλληνες τρόπος ζωής και πολλοί είναι εκείνοι που προγραμματίζουν μέσα στο χρόνο δύο και περισσότερα προσκυνηματικά ταξίδια εκεί. Πού, στον κόσμο ο προσκυνητής, ο ειδοποιημένος και ανήσυχος, μπορεί να βρει αυτήν την ουράνια Ησυχία «εν πνεύματι και αληθεία», να ξεκουράσει ψυχή και σώμα, να ενωτισθεί τις ψαλμωδίες και τις προσευχές που τον εισάγουν σε άλλους κόσμους;
Στο Άγιον Όρος ο νους βρίσκει την γνώση, όχι με την βοήθεια της λογικής και της επιστήμης, παρά μόνον με την αγάπη και το αγνό αίσθημα, την προσευχή και την ηρεμία. Είναι πολλοί εκείνοι που κατορθώνουν στο Άγιον Όρος να φθάσουν και να ατενίσουν το «αόρατο» και το «ανέκφραστο», χωρίς την βοήθεια των διανοητικών δυνάμεων και ικανοτήτων τους, αφού τους αρκούν μονάχα οι ψυχικές τους δυνάμεις.
Πόσοι και πόσοι, σοφοί δεν επεζήτησαν εκεί την ηρεμία, την ησυχία, την περισυλλογή και πόσοι δεν έγραψαν γι’ αυτό το δίλημμά τους, να αφήσουν τον κόσμο και να εγκατασταθούν σε κάποιο αθωνικό ερημητήριο˙ από τον Γερμανό ιστορικό Φαλμεράιερ, ως τον «μεγάλο αβόλευτο», τον δικό μας Νίκο Καζαντζάκη.
Ο Φαλμεράιερ έγραψε χαρακτηριστικά : «Μου πρόλεγαν, εννοείται, πως δε θα γίνω καλόγερος, επειδή χρειάζεται γι’ αυτό ειδική προδιάθεση, θα έστηνα όμως την καλύβα μου στον Άθω, ως ανεξάρτητος σύντροφος, και έτσι, ελεύθερος από κάθε επιβολή θα απολάμβανα μαζί τους την επίγεια ευτυχία με την προσευχή, την περισυλλογή, το διάβασμα, την κηπουρική, σε συντροφιά ή ολομόναχος, γυρίζοντας στα βάθη των δασών, πάντα όμως υπομένοντας εν ειρήνη, ως την ημέρα που θα κοβόταν το νήμα της ζωής μου και θα ρόδιζε για μένα η αυγή ενός καλύτερου κόσμου».
Όσο για τον Νίκο Καζαντζάκη, κοντά σε όλα τα άλλα, αρκεί να σημειώσουμε εδώ εκείνο που έγραψε μαζί με τον Άγγελο Σικελιανό στο βιβλίο επισκεπτών της Μονής του Ξηροποτάμου :
«Αήττητοι καιροί ήρξαντο ανίστασθαι»
