γράφει η Αλίκη Δαμασκηνού
Είναι αλήθεια ότι όλος ο κόσμος συγχέει την ελευθερία με την ευρύτητα του χώρου. Γενικά θεωρούμε την ελευθερία ως κάτι που σχετίζεται με την έννοια της ευρυχωρίας -με το να μπορουμε δηλαδή να αλλάζουμε παραστάσεις, να ταξιδεύουμε... βλέπουμε την ελευθερία ως κάτι που αποκτάται από το πνεύμα και όχι από την ψυχή. Είναι αλήθεια ότι όλος ο κόσμος συγχέει την ελευθερία με την ευρύτητα του χώρου. Φανταστείτε έναν άνθρωπο που κάποιος δικός του του σπάει τα νεύρα, ώστε μια ωραία πρωία φτιάχνει τη βαλίτσα του και παίρνει τα βουνά. Να όμως που, κι εκεί ψηλά ακόμα, ελεύθερος δεν είναι. Γιατί; Επειδή στο νου του εξακολουθεί να στριφογυρίζει η ίδια ιστορία, οι ίδιες κουβέντες... Μπορεί σωματικά να είναι μακριά, στο μυαλό του όμως δεν έχει κουνήσει ρούπι, αφού δεν σταματαει να σκέφτεται. Και τι "ωραίες" σκέψεις που κάνει!...Η έννοια της ελευθερίας δεν έχει σχέση με το χώρο, γιατί δεν είναι ο χώρος αυτό που εξασφαλίζει την πραγματική ελευθερία. Εντάξει, δίνει καποια ελευθερία, αφού όταν έχουμε χώρο έχουμε και ελευθερία κινήσεων, μπορούμε να μετακινηθούμε, να φύγουμε... όμως η ελευθερία του πνεύματος, η αληθινή ελευθερία είναι κάτι άλλο. Φανταστείτε ένα κύκλο: η περιφέρειά του μπορεί να είναι τεράστια, αλλά το κέντρο αντιθέτως, είναι πάντοτε ενα μικροσκοπικό σημείο που μάλιστα δεν έχει καθόλου διαστάσεις. Η περιφέρεια συμβολίζει την ψυχή, η οποία μπορεί να εκτείνεται στο άπειρο, ενώ η κουκιδίτσα συμβολίζει το πνεύμα. Το πνεύμα δεν έχει καθόλου διαστάσεις, αλλά έχει την αξιοσημείωτη ιδιότητα να πάλλεται τόσο έντονα που να μπορεί στην στιγμή να μετακινείται και να είναι παντού ταυτόχρονα. Γι' αυτό λέμε ότι το πνεύμα είναι παντού και πουθενά. Η περιφέρεια είναι δεδομένη, αλλά το κεντρικό σημείο μπορεί να μετακινηθεί και το μπορεί αυτό, επειδή είναι ζωντανό.
Το πνεύμα δεν καταλαμβάνει καθόλου χώρο, αντίθετα από την ψυχή, που εκτείνεται στο χώρο. Το να είμαστε λοιπόν ελεύθεροι στο πνεύμα δεν έχει καμιά σχέση με το χώρο, το να είναι κανείς ελεύθερος είναι μια συνειδησιακή κατάσταση. Το πνεύμα ξεφεύγει από το χώρο γιατί το πνεύμα δεν είναι κάτι το υλικό, ενώ η ψυχή είναι. Όχι βέβαια αυτή η χοντροειδή ύλη που μπορουμε εμείς να δούμε, αλλά η πρωταρχική ύλη, που είναι σκέτο φως. Το πνεύμα δεν μπορεί να κάνει τίποτε χωρίς την ύλη της ψυχής. Η ψυχή είναι αυτή που του παρέχει το θαυμάσιο λεπτό της υλικό, χάρη στο οποίο μπορεί το πνεύμα να δημιουργήσει. Το πνεύμα είναι κλεισμένο στην ύλη και όταν οι φυσικοί προχωρούν στη διάσπαση του ατόμου, δεν κάνουν άλλο από το να ελευθερώνουν το πνεύμα, τις δυναμεις που είναι φυλακισμένες στην ύλη. Δεν είναι η ύλη αυτή που προκαλεί την έκρηξη, είναι η ενέργεια που αυτή η ύλη περιέχει.
Όταν λέμε "η ψυχή και το πνεύμα" αγγίζουμε τους δυο αντίθετους πόλους του Σύμπαντος. Μπορουμε όμως να κατεβούμε σταδιακά για να απαριθμήσουμε τους διαφόρους βαθμούς αυτής της πόλωσης: η Θεϊκή Μητέρα και ο Επουράνιος Πατέρας, η Παγκόσμια Ψυχή και το Κοσμικό Πνεύμα, η ψυχή και το πνεύμα, η καρδιά και το μυαλό, και χαμηλότερα, στον υλικό χώρο, η γυναίκα και ο άντρας. Ο άντρας αντιπροσωπεύει το πνεύμα (παρ' ότι μερικές φορές δεν έχει τίποτα το πνευματικό, συμβολικά ανήκει στην κατηγορία του πνεύματος) και η γυναίκα αντιπροσωπεύει την ύλη, (παρ' ότι δεν είναι απόλυτα κάτι το υλικό, και είναι μάλιστα πολύ συχνά πιο πνευματική από τον άντρα, συμβολικά ανήκει στην κατηγορία της ύλης). Και όταν ενώνονται ο άντρας και η γυναίκα, τότε συμβολίζουν της ένωση του πνεύματος και της ύλης που δημιούργησε το Σύμπαν.
