γράφει η Άννα Μαργαρίτη
Αυτάρκεια δεν είναι το να μπορεί κανείς να ικανοποιεί τις δικές του ανάγκες και να είναι ευχαριστημένος από την κατάστασή του. Αυτάρκεια σημαίνει κυρίως να θεωρεί κανείς αρκετό αυτό που έχει ή αυτό που τον περιβάλλει, ώστε ο νους του να μην περιστρέφεται εδώ και εκεί, αναζητώντας το καλύτερο ή το διαφορετικό, είτε αυτό ανάγεται στον υλικό τομέα είτε στον πνευματικό, χωρίς όμως να νομίσει κανείς με αυτό ότι ο αυτάρκης θα σταματήσει τον αγώνα για κάτι καλύτερο σε οποιοδήποτε τομέα.
H αυτάρκεια προϋποθέτει μια δύναμη ψυχής και άσκηση του σώματος, ώστε όχι μόνο να εξαντλούμε τις δυνάμεις μας, αλλά και όταν χρειάζεται να τις υπερβαίνουμε. Εννοούμε μια άσκηση πολλές φορές και ενάντια στον εαυτό μας, έναν αγώνα ενάντια ίσως στις συνθήκες της ζωής, εύκολες ή δύσκολες. Αυτό φυσικά συντελείται πάντοτε με την δική μας προαίρεση και όχι ως προσπάθεια να επιδείξουμε νομοταγή συμπεριφορά για λόγους μελλοντικών απολαβών της ψυχής, διότι μόνον έτσι προάγεται και εξελίσσεται το άτομο, με τον αγώνα για τη ζωή, την ευγενή άμιλλα και την ανάγκη αναγωγής του.
Αντίθετα όταν κανείς είναι μεμψίμοιρος διαρκώς παραπονούμενος, μη ικανοποιούμενος από τίποτα και μονίμως ασκεί κριτική στα πάντα, όταν εκτιμά πέραν του μέτρου τα δεδομένα τότε κατατάσσεται στην κατηγορία των ασθενικών και δύστροπων που δεν είναι ευχαριστημένοι με τίποτα και η ζωή τους εν γένει είναι μια σκέτη δυστυχία. Αυτή δυστυχώς είναι η πλειονότητα των συνανθρώπων μας, εκείνων που ο οφθαλμός τους δεν στρέφεται στα ίδια, αλλά περιφέρεται διαρκώς στα αλλότρια, όχι όμως στα αλλότρια εκείνα που θεωρεί ίσα ή υποδεέστερα των δικών του, αλλά σε εκείνα που θεωρεί υπέρτερα.
Δεν χαίρεται την κάθε μέρα την κάθε ώρα, την κάθε στιγμή, η ζωή του είναι μια διαρκής ταλαιπωρία, μια ατελείωτη σειρά ανικανοποίητων επιθυμιών, μια δυσαρέσκεια μια δυσφορία. Όταν είναι ζεστός ο καιρός επιθυμεί το χειμώνα, όταν είναι χειμώνας επιθυμεί το καλοκαίρι, όταν βγαίνει ο ήλιος σκέπτεται το συννεφάκι, όταν υπάρχουν σύννεφα, επιθυμεί μια ωραία ημέρα, πάντοτε ο νους του τρέχει στην προηγούμενη η την επόμενη που πάντοτε θεωρεί καλύτερες. Δεν γνωρίζει τον καλό λόγο, δεν λέει ποτέ ότι είναι ευχαριστημένος, έστω κι αν έχει όλα τα αγαθά του κόσμου. Τέλος, αγνοεί συνήθως τη δυστυχία και τα προβλήματα των συνανθρώπων του, δεν σκέπτεται ότι υπάρχουν ασθενείς, ανάπηροι, αναξιοπαθούντες πολύ φτωχοί, άστεγοι, κατατρεγμένοι, που στερούνται ότι αυτός θα μπορούσε να απολαύσει. Η αυτάρκεια είναι χάρισμα κι όποιος δεν έχει αυτό το χάρισμα είναι προορισμένος να δυστυχήσει.
"Εγώ έμαθα να είμαι αυτάρκης", λέει ο Παύλος να αρκούμαι σε όσα έχω. "Μπορώ να ζήσω και με στερήσεις και με αφθονία έχω μάθει να αντιμετωπίζω κάθε φορά οποιαδήποτε κατάσταση. Έμαθα, αδελφοί μου και γυμνάστηκα να είμαι αυτάρκης μ’ αυτό που έχω". Γι αυτό κι εσύ αν θέλεις να είσαι αυτάρκης με εκείνο που σου βρίσκεται, γύμναζε τον εαυτό σου και μάθαινε την τέτοια αυτάρκεια με το έργο κι όταν σου λείπει κάτι, μη δυσαρεστείσαι, αλλά μείνε ευχαριστημένος.
Δηλαδή γνωρίζω με τα ολίγα που έχω και να υποφέρω όταν έχω στέρηση. Και πάλι γνωρίζω να μεταχειρίζομαι και ότι περισσεύει, ότι δεν μου χρειάζεται. Kι αυτό είναι μεγάλη αρετή, διότι τους περισσότερους ανθρώπους δεν τους καταστρέφει η φτώχεια, αλλά ο περίσσιος πλούτος, γιατί τους δημιουργεί περισσότερες επιθυμίες περισσότερα πάθη. "Και να είμαι χορτάτος και να πεινώ και να έχω περίσσευμα και να στερούμαι. Όλα τα μπορώ χάρη στο Χριστό που με δυναμώνει. Σε κάθε πράγμα σε κάθε περίσταση και σε κάθε καιρόν και σε όλες τις δυσχερείς της ζωής περιστάσεις που ακολουθούν τους ανθρώπους, ο άνθρωπός ας είναι μυημένος". Φιλιππησίους δ’ 11.12.
Και τη στέρηση και την αφθονία και την περίσσεια και την υστέρησην και την πείνα και την δίψα και την αϋπνία και την αρρώστια και το γήρας και το θάνατο να δέχεται ο αυτάρκης άνθρωπος.
"Ελεύθερος είναι εκείνος που αρκείται με πολλή ευχαριστία σε ότι του δίδεται, έστω κι αν αυτό είναι ολίγο ολίγο. Οι μη αρκούμενοι σε όσα τους δίδονται, αλλά επιθυμούν περισσότερα, υποδουλώνουν τους εαυτούς τους. Kαι όπως το υπέρ το μέτρο ένδυμα εμποδίζει τον αθλητή στο τρέξιμο, έτσι και η όρεξη της υπέρ το μέτρο περιουσίας, δεν επιτρέπει στον άνθρωπο να αγωνισθή". Μ. Αντώνιος Φιλοκαλία Α, σελ.12.
Η Ζωή είναι Ελπίδα και πλούτος άγνωστος, που γίνεται αντιληπτός δια της φρονήσεως, μέσω των αισθήσεων. Οι γεωργοί κοπιάζουν σπέρνοντας και φυτεύοντας, οι ναυτικοί υπομένουν πολλούς κινδύνους και τα παιδιά μαθαίνουν γράμματα και επιστήμες. Όλοι δε κοπιάζουν και στερούνται τα παρόντα για τα μελλοντικά. Υπομένουν για να κερδίσουν περισσότερα. Όμως όλα αυτά γίνονται, γιατί από πείρα γνωρίζουν περί του κέρδους. Αντίθετα, για τα πνευματικά δεν έχουν καμιά πείρα, γιατί κανείς νεκρός δεν αναστήθηκε, για να μάθουν.
Αλλά και τα παιδιά που μαθαίνουν γράμματα και άλλες επιστήμες αγνοούν τη μελλοντική ωφέλεια και δυσανασχετούν. Όμως οι γονείς αισθανόμενοι το κέρδος, από αγάπη για τα παιδιά τους, τα βιάζουν. Κι όταν πια ωριμάσουν και αποκτήσουν και αυτά την πείρα, έρχονται από μόνα τους και αγαπούν και τους βιάζοντας αυτών γονείς και τα μαθήματα. Γι αυτό κανείς άνθρωπος να μην παραπονείται και να δειλιάζει για καθετί που του συμβαίνει, αλλά να αρκείται στην παρούσα κατάσταση και να έχει την βεβαιότητα ότι τελικά καμιά προσπάθεια δεν θα μείνει χωρίς ανταμοιβή. Και η ανταμοιβή θα έλθει με τη γνώση και την κατανόηση του εαυτού μας.
Τότε μόνο θα αγαπήσουμε αυτό που είμαστε κι Αυτόν που μας το δώρισε.
"Καί χορτάζεσθαι και πεινάν και περισσεύειν καί υστερείσθαι".
