Κοντά στις άλλες ωφέλειες που µπορείς να δεχθής από την αγία µελέτη αυτή του Εσταυρωµένου είναι:
Α΄) Το να λυπάσαι και να πονάς όχι µόνο για τις περασµένες σου αµαρτίες, αλλά και για τα πάθη που ζούν ακόµη µέσα σου, τα οποία έβαλαν τον Κύριό σου στο σταυρό.
Β΄) Το να του ζητήσης συγχώρεσι για τα πταίσµατά σου και χάρι να µισήσης τέλεια τον εαυτό σου· για να µή τον λυπήσης πλέον. Μάλιστα για ανταµοιβή των τόσο παθηµάτων του να τον αγαπάς και να τον υπηρετής στο εξής τέλεια, πράγµα το οποίο δεν µπορεί να γίνη χωρίς αυτό το άγιο µίσος των αµαρτιών σου.
Γ΄) Να διώχνης από µέσα σου κάθε κακή κλίσι, όσο µικρή κι αν είναι.
∆΄) Να αγωνίζεσαι µε όλη σου την δύναµι να µιµήσαι τις αρετές του λυτρωτή σου, που έπαθε όχι µόνο για να µας σώση πληρώνοντας για τις αµαρτίες µας, αλλά και για να µας δώση παράδειγµα για να ακολουθήσουµε στα άγια ίχνη του: «Ο Χριστός έπαθε για χάρι µας, αφήνοντάς σας υπόδειγµα για να βαδίσετε στ’ αχνάρια του»
(Α΄ Πέτρου 2,21).
Κι εδώ σου δείχνω έναν τρόπο µελέτης, τον οποίον θα µεταχειρισθής για να µιµήσαι τις αρετές του Κυρίου και να τις διακηρύττης, όπως αναφέρεται: «Να διακηρύξετε τα µεγαλεία εκείνου που σας ωδήγησε από το σκοτάδι στο θαυµαστό του φως» (Α΄ Πέτρου 2,9).
Λοιπόν, για να αποκτήσης την αρετή της αµνησικακίας και να µην έχης µίσος προς τους εχθρούς σου και µνησικακία, αλλά να τους αγαπάς, να τους συγχωρής και ολόψυχα να παρακαλάς γι’ αυτούς τον Θεό για να τους συγχωρέση κι εκείνος, κι αν ακόµη σε έβρισαν, κι αν σε ζηµίωσαν, και αν κινδύνεψε η ζωή σου µέχρι θανάτου, κοίταξε τότε µία φορά τον Κύριό σου καρφωµένο πάνω στο σταυρό και γεµάτον από αίµατα. Πρόσεξέ τον πως µε το ακάνθινο στεφάνι στην κεφαλή, µε πρόσωπο ταπεινωµένο και φτυµµένο και µε ξηραµµένα χείλη, φωνάζει και παρακαλεί τον Πατέρα του, για να συγχωρέση τους σταυρωτές του:
«Πάτερ, άφες» (Λουκ. 23,34)· µολονότι µπορούσε να να διατάξη την γη και να τους καταπιή αυτοστιγµεί! και λοιπόν από αυτό να σκεφθής το εξής:
Αν εκείνος ο Παντοδύναµος ∆εσπότης συγχώρεσε την αµαρτία των τόσο θανατηφόρων εχθρών του, ποιο σπουδαίο πράγµα είναι, αν εσύ ο τιποτένιος, αν εσύ ο βρωµερός και το τιποτένιο σκουλήκι της γης, µιµηθής εκείνον και συγχωρέσης τους εχθρούς σου από την καρδιά σου!
Για να αποκτήσης την αρετή της υπακοής στους πνευµατικούς σου πατέρες και για να έχης ταπείνωσι στην καρδιά σου, σκέψου αυτόν τον προαιώνιο και οµοούσιο Λόγο του Πατρός, που µε µόνο το νεύµα του έκτισε τα πάντα, πως έγινε τόσο υπήκοος στο πατρικό θέληµα και τόσο ταπεινώθηκε, ώστε καταδέχθηκε θάνατο, και µάλιστα θάνατο σταυρικό, όπως είπε ο Παύλος: «Ταπεινώθηκε θεληµατικά υπακούοντας µέχρι θανάτου, και µάλιστα θανάτου σταυρικού» (Φιλιπ. 2,8). Με την λέξι του σταυρού δείχνει τον πιο άτιµο και τον πιο κατάδικο και τον πιο καταραµένο θάνατο, που δέχθηκε ο Κύριος. «Όποιος κρεµιέται είναι καταραµένος από τον Θεό» (∆ευτερ. 21,23). Θάνατος τον οποίο δεν δέχθηκε ποτέ άνθρωπος στην ιστορία του κόσµου. Και εν συντοµία, πρόσεξε τις ατιµίες που υπέστη στα εξής περιστατικά: Προδίνεται από ένα µαθητή του· ο άλλος τον αρνείται· οι υπόλοιποι µαθητές και απόστολοι φεύγουν και τον εγκαταλείπουν µόνο του! Αυτά έγιναν για τον Κύριό µας αίτια πάρα πολύ µεγάλης ατιµίας. ∆ιότι όλος ο κόσµος µιλούσε εναντίον του, ότι δηλαδή ήταν άνθρωπος τόσο κακού χαρακτήρα, ώστε και αυτός ο ίδιος ο µαθητής του τον µίσησε για τις κακίες του και τον πρόδωσε· και ο άλλος τον απαρνήθηκε ως απατεώνα και ψεύτη. Και κατόπιν όλοι οι υπόλοιποι µαθητές, επειδή δεν τον αγαπούσαν µε αληθινή αγάπη, αλλά υποκριτικά, ύστερα τον µίσησαν και τον εγκατέλειψαν και έφυγαν.
Στέκεται µπροστά σε πολλά και διάφορα κριτήρια του Άννα, του Καϊάφα, του Πιλάτου και του Ηρώδη! Ο αρχιληστής Βαρραβάς θεωρείται καλλίτερος από τον Ιησού και προτιµάται από τον λαό! και όλα αυτά αποτελούν πάρα πολύ µεγάλη ατιµία! Περιπαίζεται από τον Ηρώδη, αφού τον έντυσε λαµπρό φόρεµα και αποστέλλεται συνοδευόµενος από τα βασιλικά του στρατεύµατα! Περιπαίζεται από τον Πιλάτο µε το ντύσιµο της πορφύρας, µε το ακάνθινο στεφάνι και µε το καλάµι στο δεξί το χέρι και προσκυνείται δήθεν ως βασιλιάς ψεύτικος! Φτύνεται! Σκεπάζεται το πρόσωπό του και έτσι χαστουκίζεται και δέχεται χτυπήµατα! Κάθε ένας βλέπει όλα αυτά πόσο ατιµωτικά είναι. Σηκώνει µόνος του το σταυρό του στους ώµους του93 και τρέχει διά µέσου της Ιερουσαλήµ στον τόπο του Κρανίου!
Ξεγυµνώνεται και σταυρώνεται ως ληστής µε τους ληστές, όχι χωρίς καρφιά94, αλλά µε καρφιά, για να νοµίζουν εκείνοι που θα τον βλέπουν ότι ήταν ένας κακοποιός άνθρωπος και αποστάτης και στασιαστής! Χλευάζεται πάνω στο σταυρό, όντας από µία τόσο πολυάνθρωπη πόλι, που µπορούσε τότε η Ιερουσαλήµ να έχη πάνω από δύο εκατοµµύρια ανθρώπους! Μπροστά σ’ αυτούς θεατρίσθηκε µάλιστα και διαποµπεύθηκε µε τον τρίγλωσσο τίτλο95 που ήταν επάνω στο σταυρό, και αντί να ποτισθή µε νερό στην δίψα του, ποτίσθηκε χολή και ξύδι. ∆εν τέλειωσαν µέχρις εδώ οι ατιµώσεις του. Και µετά τον θάνατό του δέχεται λόγχη στην πλευρά, κηρύττεται πλάνος, και ο Τάφος του σφραγίζεται δήθεν για να µην κλαπή!
Θα µπορούσε βέβαια να µείνη και άταφος από εκείνους τους άσπλαγχνους, αν ο ευλογηµένος εκείνος Ιωσήφ ο Αριµαθαίος δεν τον συµπονούσε και δεν τολµούσε να τον ζητήση για να τον ενταφιάση.
Ας ντραπής, λοιπόν, τώρα, ας ντραπής και συ αδελφέ και να µην υπερηφανεύεσαι πλέον, αλλά γενικά να µήν αφήνης ούτε ψιλός λογισµός υπερηφανείας να µπαίνη στην ψυχή σου, σκεπτόµενος την τόση µεγάλη ταπείνωσι του Θεού σου.
Τέλος πάντων για να αποκτήσης την αρετή της υποµονής και να µιµηθής τον Χριστό σου σκέψου:
Α΄) Ότι η ψυχή του Χριστού έχοντας όλη της την προσοχή στον Θεό Λόγο αισθανόταν έκπληξι όταν έβλεπε εκείνη την ακατανόητη και άπειρη µεγαλειότητα, µπροστά στην οποία όλα τα πράγµατα του κόσµου είναι σαν ένα µηδέν, να υποφέρη πάνω στη γη τόσες ατιµίες για τον άνθρωπο (και αυτή µένει ακίνητη στην δόξα της), από τον οποίον δεν δέχθηκε κάτι άλλο, παρά απιστίες και ύβρεις. Γιατί όσες ατιµίες και ύβρεις προξένησε ο άνθρωπος στην ανθρωπότητα του Χριστού, τις έκανε σε αυτόν τον Θεό Λόγο, µε τον οποίον ήταν ενωµένη κατά την υπόστασι.
Β΄) Σκέψου ότι ο Θεός και Πατήρ θέλησε και παρεκίνησε την ψυχή του Ιησού Χριστού, δηλαδή του Υιού του, να υποφέρη για µας τα παρόµοια πάθη· δηλαδή ραπίσµατα, βλασφηµίες, µαστιγώσεις, αγκάθια και στο τέλος τον σταυρικό θάνατο, φανερώνοντας σ’ αυτήν, ότι του αρέσει να την βλέπη γεµάτη από κάθε είδους ονειδισµούς και θλίψεις.
Γ΄) Σκέψου βλέποντας µε τον φωτεινότατο νου της, πόσο πολύ αρεστό είναι αυτό στον Θεό και αγαπώντας µε απόλυτη αγάπη την θεϊκή του µεγαλειότητα, µόλις δέχθηκε την πρόσκλησι να πάθη για την δική µας την αγάπη και για το δικό µας παράδειγµα, δέχθηκε µε χαρά και θέλησε πρόθυµα να υπακούση στο άγιο θέληµά του· και ποιος µπορεί να περάση µε τον λογισµό του µέσα σ’ εκείνες τις βαθύτατες επιθυµίες που είχε γι’ αυτό εκείνη η ψυχή, η πιο αγαθή και πιο καθαρή από όλες!96. Αυτή βρισκόταν εκεί σαν να είναι µέσα σε εάν λαβύρινθο από βάσανα, ζητώντας πάντοτε και δεν εύρισκε (όπως ήθελε) νέους τρόπους και νέους οδούς παθηµάτων. Και γι’ αυτό έδωσε ελεύθερα όλο της τον εαυτό και τις αθωότατες σάρκες στην σφαγή και τον κατασπαραγµό των παρανόµων ανθρώπων και των δυνάµεων του άδη, για να κάνουν εκείνο που θέλουν.
∆΄) Ύστερα από αυτά κοίταξε τον Ιησού σου, που µε ήµερα και σπλαγχνικά µάτια στρέφεται προς εσένα και λέγει· «Να, παιδί µου, που για να µη θελήσης να αντισταθής λίγο στα πάθη σου, που µε έκαναν να καταντήσω οι άτακτες επιθυµίες σου, δες πόσο υποφέρω και µε πόση χαρά για την αγάπη σου, για να σου δώσω παράδειγµα αληθινής υποµονής! Σε παρακαλώ, λοιπόν, παιδί µου για όλους µου τους πόνους και συ θεληµατικά να σηκώσης αυτόν τον σταυρό και κάθε άλλος που θέλω, αφήνοντας τον εαυτό σου στα χέρια εκείνων των ανθρώπων που σε καταδιώκουν, στους οποίους εγώ θα ανταποδώσω σύµφωνα µε την τιµή σου και κατά του σώµατός σου. Ω και να γνώριζες πόσο θα χαιρόµουνα µε αυτό! και αυτό µπορείς να το δης στις πληγές αυτές τις οποίες δέχθηκα µε υπερβολική χαρά, σαν πολύτιµα και αγαπητά πράγµατα για να στολίσω µε πολύτιµες αρετές την φτωχή σου ψυχή, που είναι αγαπηµένη από εµένα, περισσότερο από όλο εκείνο, που δεν µπορείς να εννοήσης! και αν εγώ κατάντησα για σένα σε τόσα πάθη, γιατί και σύ, αγαπητή µου νύφη, να µη θέλης να πάθης κάτι, για να θεραπεύσης την καρδιά µου και να γλυκάνης τις πληγές που µου προξένησε η ανυποµονησία σου, που έδωσε µεγαλύτερη πίκρα από τις δικές µου πληγές;».
Ε΄) Σκέψου καλά ποιος είναι εκείνος που µιλάει µαζί σου µε τον τρόπο αυτό και θα ιδής ότι είναι Αυτός ο Βασιλιάς της ∆όξης, Χριστός ο αληθινός Θεός και τέλειος άνθρωπος! Σκέψου και το µέγεθος των βασάνων και των ύβρεων που δεν άξιζε να γίνουν ακόµη και στον χειρότερο ληστή του κόσµου! ∆ες τον Κύριό σου να στέκεται ανάµεσα σε τόσα βάσανα, όχι µόνο ακίνητος και µε θαυµάσια υποµονή, αλλά και να χαίρεται σαν να ήταν στους γάµους του! και όπως µε λίγο νερό ανάβει περισσότερο η φωτιά, έτσι µε την αύξησι των βασάνων, που ήταν µικρά µπροστά στην τόσο πλούσια αγάπη του, περίσσευε όλο και περισσότερο η χαρά και η επιθυµία να υποφέρη µεγαλύτερα!
ΣΤ΄) Σκέψου κατόπιν όλο εκείνο το αίτιο, για το οποίο έπαθε αυτά ο σπλαγχνικώτατος Κύριος, (όχι χωρίς την θέλησί του, αλλά θεληµατικά και για την αγάπη του προς εσένα)· ήταν για να γυµνάζεσαι και σύ, µιµούµενος εκείνον, στην αρετή της υποµονής, για να περνάς πιο µέσα σε εκείνο που αυτός θέλει από σένα και στη χαρά που θα σου δώση, αν αγωνίζεσαι στην αρετή αυτή, για να σηκώσης όχι µόνο µε υποµονή, αλλά και µε χαρά και µε θερµότατη αγάπη το σταυρό σου και κάθε άλλη θλίψι, για να µιµηθής καλλίτερα τον Θεό σου, για να τον αναπαύσης περισσότερο. Έτσι βάζοντας µπροστά στα µάτια σου τους ονειδισµούς και τις πικρίες που γεύθηκε για σένα ο Κύριός σου και την καρτερία και την υποµονή του, πρέπει να αισθανθής αισχύνη και ντροπή γιατί όλοι σου οι πόνοι και οι θλίψεις και καταφρονήσεις και όλη σου η υποµονή, µε σύγκρισι εκείνων, δεν είναι αληθινή υποµονή, αλλά µία σκιά υποµονής· και να φοβηθής και να τροµάξης που ακόµη υπάρχει µέσα στην καρδιά σου ένας µικρός λογισµός να µη θέλης να υποφέρης για την αγάπη του Κυρίου σου.
Αυτός ο σταυρωµένος Κύριος, είναι, παιδί µου, το βιβλίο που σου δίνω να µελετάς συνέχεια, από το οποίο µπορείς να µάθης την αληθινή εικόνα κάθε αρετής. Γιατί αυτός µε το να είναι βίβλος ζωής, όχι µόνο διδάσκει τον νου µε λόγια, αλλά και µε το ζωντανό του παράδειγµα ζεσταίνει την θέλησι. Από βιβλία είναι γεµάτος όλος ο κόσµος. Αλλά παρά ταύτα, δεν µπορούν όλα µαζί τα βιβλία τόσο τέλεια να σου διδάξουν τον τρόπο για να µπορέσης να αποκτήσης όλες τις αρετές, όπως σε διδάσκει ο Ιησούς.
Σ’ αυτόν τον σταυρωµένο σε συµβουλεύω, παιδί µου, να προστρέχης και να τον καταφιλής µε δάκρυα και να τον αγκαλιάζης µε θέρµη κάθε φορά που θα σε δαγκάσουν τα νοητά φίδια των δαιµονικών και των ανθρώπινων πειρασµών, και σίγουρα θα γιατρευθής από τις πληγές σου, όπως κάποτε και οι Εβραίοι γιατρεύονταν από τα δαγκώµατα των αληθινών φιδιών, όταν έβλεπαν πάνω στο ξύλο να είναι κρεµασµένο το χάλκινο φίδι, που προτύπωνε τον Κύριό µας, όπως έλεγε ο ίδιος: «Και όπως ο Μωυσής ύψωσε στην έρηµο το χάλκινο φίδι, έτσι πρέπει να υψωθή ο Υιός του ανθρώπου, ώστε καθένας που πιστεύει σ’ αυτόν να µή χάνεται, αλλά να έχη ζωή αιώνια» (Ιω. 3,14).
Γνώριζε και αυτό, παιδί µου, ότι εκείνοι που ξοδεύουν πολλές ώρες κλαίοντας κάθε πάθος του Κυρίου µας και αναλογίζονται την υποµονή του και κατόπιν στις δυστυχίες και ασθένειες και δοκιµασίες και ατιµίες και ύβρεις που τους συµβαίνουν φαίνονται ανυπόµονοι, αυτοί µοιάζουν µε τους δειλούς στρατιώτες του κόσµου, που πρίν από την µάχη κάτω από τα αντίσκηνα υπόσχονται µεγάλα πράγµατα και πολεµούν και νικούν µόνοι τους· όταν όµως φανούν οι εχθροί, εγκαταλείπουν τα όπλα και τρέπονται σε φυγή. Ποιο πράγµα µπορεί να είναι πιο ανόητο και χωρίς φρόνησι και πιο καταγέλαστο, από το να αναλογίζεται κανείς τις αρετές του Κυρίου και να τις αγαπά και να τις θαυµάζη και κατόπιν να τις λησµονή εντελώς ή να µη τις τιµά, όταν έλθη καιρός να τις εξασκήση;
*******************************************************************
93 Το µέγεθος του Τιµίου Σταυρού ήταν στο µήκος του δεκαπέντε ποδών, στο πλάτος του, δηλαδή στο πλάγιο ξύλο, οκτώ ποδών, όπως είναι παλιά παράδοσις. Γι’ αυτό επόµενο ήταν, από το πολύ βάρος του Σταυρού να µην µπορούσε πλέον ο Ιησούς να τον σηκώση, ως αποκαµωµένος από τα προηγούµενα βασανιστήρια. Γι’ αυτό και στο δρόµο πολύ συχνά γονάτιζε, πράγµα το οποίο βλέποντάς το οι στρατιώτες αγγάρεψαν τον Σίµωνα για να τον σηκώση, όχι επειδή τον σπλαγχνίσθηκαν, αλλά επειδή εφοβούντο µήπως πεθάνη στον δρόµο, πρίν δεχθή τον ατιµωτικό θάνατο του Σταυρού.
94 Η σταύρωσις µε τα καρφιά συνηθίζονταν στους Ρωµαίους όχι για κάθε άνθρωπο, αλλά στους πιο υπόδικους και κακοποιούς, όπως φαίνεται από την απόφασι του Πιλάτου κατά του Χριστού. Γι’ αυτό και πολλοί έχουν την γνώµη ότι οι δύο ληστές δεν σταυρώθηκαν µε καρφιά, όπως ο Ιησούς, αλλά δέθηκαν σφιχτά µε σχοινιά.
95 Ο τίτλος γράφτηκε σε τρείς γλώσες, για να καταλάβουν όλοι, Ρωµαίο, Έλληνες και Εβραίοι ότι τάχα ο Ιησούς ήταν αποστάτης της βασιλείας και µόνος του θέλησε να κάνη τον εαυτό του βασιλιά. Για χάρι των φιλολόγων προσθέτουµε και τα λόγια των τριών γλωσσών. Τα Εβραϊκά ήταν τα εξής: «Γιεσουά Ναζωρί µέλεχ Γεχουντίµ», τα Ελληνικά « Ιησούς Ναζωραίος Βασιλεύς των Ιουδαίων», και τα Ρωµαϊκά «Γιέζους Ναζαρέννους ρεξ Γιουνταιόουµ».
96 Όπως από τον καπνό γνωρίζουµε την φωτιά, έτσι από κάποια εξωτερικά σηµεία µπορούµε να καταλάβουµε ταπεινά την εσωτερική φωτιά της αµέτρητης επιθυµίας που είχε ο Κύριος για να πάθη· αυτά εν συντοµία είναι: το να ελέγχη τον Πέτρο και να τον ονοµάζη Σατανά, διότι τον εµπόδιζε να πάη στα Ιεροσόλυµα για να µήν πάθη: «Πήγαινε πίσω µου Σατανά, διότι δεν φρονείς τα του Θεού, αλλά τα των ανθρώπων» (Ματθ.16,23)· η υπερβολική στενοχώρια του πριν από το πάθος, πότε δηλαδή να έλθη η ώρα για να πάθη· διότι αυτό φανερώνει το «έχω βάπτισµα για να βαπτισθώ, και µε κατέχει µια ανυποµονησία µέχρις ότου τελειώσει» (Λουκ. 12,50)· το να ονοµάζη το πάθος και τον θάνατο ποτήριο, πράγµα το οποίο, κατά τον ιερό Θεοφύλακτο δείχνει χαρά και ηδονή και γιορτή, την οποία δέχονται αυτοί που πίνουν το κρασί.
«Το ποτήριο που µου ώρισε ο Πατέρας δεν θα το πιώ;» (Ιω. 18,11)· το να τρέχη τα µεσάνυχτα να περνάη τον χείµαρρο των Κέδρων και να φροντίζη να έλθη στον Κήπο, τον οποίο γνώριζε ο Ιούδας και να δείχνη µε αυτό ότι θεληµατικά έρχεται στο πάθος, όπως ερµηνεύει ο ιερός Χρυσόστοµος· «Αφού είπε αυτά ο Ιησούς, βγήκε µαζί µε τους µαθητές του και πήγαν στην απέναντι πλευρά του χειµάρρου των Κέδρων. Εκεί ήταν ένας κήπος, όπου µπήκε ο Ιησούς και οι µαθητές του. Αυτόν τον τόπο τον γνώριζε και ο Ιούδας» (Ιω. 18,1-2)· το να βγαίνη µόνος του να λέη στους στρατιώτες ότι αυτός είναι για να τον πιάσουν· «εγώ είµαι» (Ιω. 18,5), όπως ερµηνεύει και ο Σολοµώντας στο άσµα το εθελούσιο πάθος του Κυρίου και είπε εκ µέρους του: «Θα πορευθώ στο βουνό της σµύρνης» (4,6), δηλαδή του θανάτου και της νεκρώσεως, γιατί τέτοιο έγινε το όρος του Γολγοθά σύµφωνα µε την ερµηνεία του Νύσσης, του Μαξίµου και του Νείλου· το να έχη χαρούµενα τα µάτια όταν κρεµόταν πάνω στο σταυρό, σύµφωνα µε εκείνο του Ιακώβ· «Χαρούµενα είναι τα µάτια του από το κρασί» (Γεν. 49,12) κατά την ερµηνεία του Κυρίλλου.
Με ιδιαίτερο όµως τρόπο και έµφασι µας δείχνουν την άπειρη αγάπη και επιθυµία που είχε ο Χριστός να πάθη και να παθαίνη πάντοτε για µας αυτά τα δύο· α) η παράδοσις των θείων µυστηρίων, στα οποία µυστηριακά και πνευµατικά πεθαίνει πάντοτε και παθαίνει αλλά και ανασταίνεται ο Χριστός· β΄) η ιστορία που αναφέρει ο ∆ιονύσιος ο Αρεοπαγίτης στην επιστολή του προς ∆ηµόφιλο· διότι λέγει ότι ο απόστολος Κάρπος όντας στην Κρήτη, λυπόταν και παρακαλούσε τον Θεό να κολάση έναν ασεβή, που έναν χριστιανό τον ωδήγησε στην πλάνη και την ασέβεια. Εκεί λοιπόν που προσευχόταν κατέβηκε ο Κύριος µε πλήθος από αγγέλους και αφού του άπλωσε το δεξί του χέρι, του είπε να τον χτυπά· γιατί παρόλο που οι άνθρωποι τον σταυρώνουν και γι’ αυτό κολάζονται, αυτός είναι έτοιµος να πεθάνη για τη σωτηρία των ανθρώπων πολλές φορές· «χτύπησέ µε λοιπόν· διότι και πάλι είµαι έτοιµος να πεθάνω γιά ανθρώπους που πάλι θέλουν να σωθούν, και αυτό µου είναι αγαπητό, αφού δεν θα υπάρχουν άλλοι άνθρωποι να αµαρτάνουν».
